چکیده:
با نگاهی گذرا بر آثار بزرگان ادب فارسی پیداست که بسیاری از عبارات و تعبیرات و اشارات آنان به اقتباس یا الهام از این کتاب مبین و یا احادیث ائمه معصومین (ع) است.
تمکین از ادبیات قرآنی توسط شاعران و نویسندگان عامل مهمی در اعتلا وفخامت بخشیدن به آثار آنان بوده است. اصولا نمی توان در حوزه تاریخ ادبی ایران اثری یافت که متاثر از قرآن و حدیث نباشد. در قرن چهارم که اوج تمدن اسلامی بوده سهم ایرانی ها چه در اداره حکومت و راه بردن اجتماع و چه در فرهنگ آفرینی بسیار بوده است و قرآن نقش اول را ایفا می کرده است.
در نثر بیهقی که مربوط به اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم است و سبک نثر ساده قدیم و سبک فنی دوره ی بعد و «نثر مرسل عالی» است، استشهاد به آیات قرآن به میزان بسیار کمی آورده شده است و بیشتر تاثیر مفاهیم آیات قرآن (تلمیح) در این نثر دیده می شود.
خلاصه ماشینی:
"در نثر بیهقی که مربوط به اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم است و سبکنثر ساده قدیم و سبک فنی دورهی بعد و«نثر مرسل عالی»است،استشهادبه آیات قرآن به میزان بسیار کمی آورده شده است و بیشتر تأثیر مفاهیم آیاتقرآن(تلمیح)در این نثر دیده میشود.
شعرا و نویسندگان ما از جهات متعدد از عبارات و مضامینآیات و الفاظ قرآنی بهره گرفتهاند،این استفاده یا به عین عبارت بوده یا به مضمون یا بهصورت اشاره و تلمیح:که در این نوشتار انعکاس و پرتو مفاهیم عالی آیات قرآن کریم بهلحاظ تلمیح،درج،حل یا تحلیل مورد بررسی قرار گرفته است.
2-برای مورد دوم این تعاریف آورده شده است: «حل:در اصطلاح ادیبان به کار بردن الفاظ آیات و احادیث در سخن و نوشته است کهبه ضرورتهای شعری و به مناسبات دیگر از وزن عبارت اصلی خارج شود.
همانگونه که قرآن تأکید دارد که به هنگام انجام کارها خواست خدا را در نظر داشتهباشیم این آیه در تمامی موارد به همین منظور به کار رفته است.
توضیح این مطلب در اینجا لازم استکه قبل از ذکر آیه،«قال الله عز و جل و قوله الحق»را ذکر کرده است که این عبارت(قولهالحق)مربوط به آیه 73 سورهی انعام میباشد بیهقی این آیه را به منظور تأکید بر درستبودن و حق بودن کلام الهی آورده است.
مهارت در نویسندگی،جزئی نگری،باریک اندیشی و توجه به وجوه معانی الفاظ و ادای سخن بر مقتضای حالمخاطب باعث شده تا آرایه تلمیح بیشترین تأثیر را در نثرش داشته باشد؛این در حالی استکه بیهقی از دو صنعت درج و تحلیل نیز به جا و به شکل قابل تأمل بهره گرفته است،دخلو تصرف در بخش یا کلمهای از آیات قرآن نشانگر آشنایی او با کلام وحی بوده است."