چکیده:
ولایت، یکی از محورهای مهم بحث های قرآن است که به تمامی مراتب، مفاهیم و اقسام آن پرداخته شده است. گاهی ولایت، تصدی و سرپرستی را در شعاع محدود مطرح می کند و گاهی دایره ای وسیع و گسترده را شامل می شود مانند ولایت تکوینی خداوند بر هستی و یا ولایت تشریعی خداوند و پیامبر و امامان معصوم در قانون گذاری و فرمان روایی بر جامعه، در جایی مسلمانان را از پذیرفتن ولایت و سرپرستی غیر مسلمانان بر حذر می دارد و در جای دیگر از جدال و اختلاف منع می کند و ایمان را اساس دوستی و ولاء مومنان می داند. از یک سو ولاء زعامت و حق رهبری اجتماعی و سیاسی را حق ولی امر مسلمین می داند و از سوی دیگر ولایت پیامبر را اولب بر مومنین از خودشان می داند. در برخی از آیان سخن از ولایت جزیی و خاص است مانند ولایت بر میت و یا ولایت بر قصاص که اختصاص به بستگان نزدیک دارد و در برخی دیگر به ولایت کلی و گسترده که همان تدبیر سیاسی جامعه است می پردازد.
خلاصه ماشینی:
"در مورد ضرورت نیاز به رهبر،بین زمان حضور امامان معصوم و عصر غیبت آنها فرقی نیست،همانگونه که خداوند توسط پیامبرش با نصب حضرت علی(ع)حجت خود را بهوسیله امام معصوم بر خلق تمام کرد،بر امام معصوم نیز که از طرف رسول خدا(ص)ولایت بر مؤمنین و مؤمنات دارد واجب است که در عصر غیبت خود شخص شایستهای را برای اداره شئون و مصالح مردم تعیین کند و اجازه ندهد که مصالح آنها در معرض خطر،تباهی و نابودی قرار گیرد.
روشن است که چنین فرد شایستهای که جانشین امام معصوم شود و به جای او عهده دار رهبری امور دین و دنیای مردم شود،جز ولی فقیه(مجتهد جامع الشرایط)نخواهد بود،چرا که دو خصلت آگاهی و عدالت او را نزدیکترین شخص به شئون امام معصوم(ع)میکند و دیگران را راهی به این مقام نیست(محمدی اشتهاردی،1388:38).
ولایت مطلقه فقیه ولایت یا مسئولیت مطلقه،اختصاص به برترین فقیه جامع الشرایط زمان دارد که وهله اول اجتهاد مطلق دارد و همه ابعاد اسلام را بهخوبی میشناسد و در وهله دوم از عدالت و امانتی درخور ادارۀ جامعه اسلامی بهرهمند است که او را از کجرویها و هوامداریها دور میکند و در وهله سوم،دارای شناخت دقیق زمان،درک شرایط جاری جامعه و هوش و استعداد سیاسی و قدرت مدیریت و شجاعت و تدبیر است و چنین فقیهی را خبرگان مجتهد و عادل و منتخب مردم پس از فحص و جستجوی فراوان شناسایی کرده،به مردم معرفی میکنند و سپس،بر بقاء و دوام و اجتماع همۀ شرایط و اوصاف رهبری در شخص رهبر نظارت دارند و ازاینرو جای نگرانی نسبت به عدم کارایی و هوامداری و دیکتاتوری فقیه حاکم وجود ندارد."