Abstract:
فردوسی و دقیقی از جمله شاعرانی هستند که بروشنی در رابطه با مذهب خویش سخن نگفتهاند.
بهاین دلیل نظرات مختلف و گاه متضادی در این زمینه وجود دارد. به گونهای که گروههای مختلف
پژوهشگران آنها را مسلمان (متعلق به فرقههای مختلف همچون سنی, اسماعیلی, زیدی) و یا
زرتشتی معرفی میکنند. مساله اصلی پژوهش حاضر آن است که آیا اطلاعات و آگاهیهای مرتبط با
دین زرتشتی در شاهنامه میتواند به تایید نظر آن دسته از محققان بپردازد که این دو شاعر را زرتشتی
دانستهاند. برای پاسخ به این پرسش بگونهای متفاوت از پژوهشهای سابقی که در این مورد انجام شده
است. به بررسی و سنجش سرودهها و گفتههای این شاعران در مورد دیانت زرتشتی در شاهنامه
پرداخته میشود تا میزان درستی و عمق اطلاعات آنان در این زمینه مورد ارزیایی قرار گرفته و باورها
و آیینهای زرتشتی را که بگونة نادرستی توصیف شدهاندء مورد شناسایی قرار گیرد.
بررسیها نشان میدهد که در قسمتهای مختلف شاهنامه منسوب بهاین دو شاعرء موارد متعددی
وجود دارد که باورها و آداب دینی زرتشتی به گونه نادرستی توصیف شده و یا با اعتقادات و آیینهای
اسلامی معادل خود جایگزین شدهاند؛ بگونهای که نظریه مبنی بر زرتشتی بودن این دو شاعر با
چالشهای جدی مواجه میشود. نتایج عاید شده از پژوهش حاضر تایید کننده مسلمان بودهاین شاعران
است و نشان میدهد که آنان در مواردی به دلیل عدم آشنایی دقیق با دیانت زرتشتی و نداشتن تجربه
شخصی دچار خطاهایی در این زمینه شدهاند.
Machine summary:
برای پاسخ به این پرسش بگونه ای متفاوت از پژوهشهای سابقی که در این مورد انجام شده است ، به بررسی و سنجش سروده ها و گفته های این شاعران در مورد دیانت زرتشتی در شاهنامه پرداخته میشود تا میزان درستی و عمق اطلاعات آنان در این زمینه مورد ارزیابی قرار گرفته و باورها و آیینهای زرتشتی را که بگونۀ نادرستی توصیف شدهاند، مورد شناسایی قرار گیرد.
بررسیها نشان میدهد که در قسمتهای مختلف شاهنامه منسوب به این دو شاعر، موارد متعددی وجود دارد که باورها و آداب دینی زرتشتی به گونه نادرستی توصیف شده و یا با اعتقادات و آیینهای اسلامی معادل خود جایگزین شده اند؛ بگونه ای که نظریه مبنی بر زرتشتی بودن این دو شاعر با چالشهای جدی مواجه میشود.
بعلاوه آنگونه که مذکور افتاد، در این اثر آیینهایی وجود دارد که توصیفات آنها گاه نادرست مینماید و یا با آیینهای اسلامی جایگزین شده است که خود میتواند نشان دهندة این امر باشد که شاعران به دلیل عدم تجربه شخصی ، عدم اطلاعات کافی و یا باورهای شخصی خود، آنها را اینگونه توصیف نموده اند.
یک مورد هنگامی است که کلمات پازند که بخشی ثابت و لازم از مناجات هستند، گفته میشود و دیگری به منظور استفاده از گفتار محاوره برای برقراری ارتباط در زمانی است که کاملا ضروری و لازم باشد( Die ;٧٢:Kotwal &n I, Boyce j and DroZoroastrian Ba Religion Zarathushtras III, Stausberg: p.
اما مواردی که از هزار بیت مربوط به دقیقی مورد شناسایی و تحلیل قرار گرفت ، نشان میدهد که شاعر خود باورها و آیینهای زرتشتی را با اعتقادات و آداب اسلامی جایگزین نموده است .