Abstract:
میرزا محمد ولی دشت بیاضی متخلص به ولی(؟930 ت – 1001 ه . ق) از شاعران مشهور دوره صفوی و معاصر شاه طهماسب اول میباشد که روزگار شاه عباس کبیر را درک کرده است . او یکی از شاعران توانای عهد خود در سخنوری و ملک الشعرای روزگارش بوده. نگارنده در این مقاله اشاره ای مختصر به زندگی و اوضاع فرهنگی ، سیاسی و اجتماعی عصر شاعر کرده است . سپس ارتباط ولی و شاعران معاصرش مورد بررسی قرار گرفته و اشاره ای گذرا نیز به شاعران قبل از ولی که در دیوانش به آنها توجه داشته ، شده است . در ادامه مقاله، سبک شعری مولانا محمد ولی دشت بیاضی از جنبه های مختلف سبکی ، بهمراه شواهد شعری مورد نقد و ارزیابی قرارگرفته است .
Machine summary:
ازگفته عمادی ایـــن نـــظـــم دلـــگــشــا مــیکرد جلـوه دوشـم درحجـره ضــمیـــر گردون تو میفرازی چون گویمت سحاب سلطان تو مینشانی چون گویمـت 5 وزیـر «ولی » و شاعران معاصرش آنگونه که از تذکره ها دریافت میشود «ولی » با شعرای همدوره خـویش ماننـد ضـمیری اصفهانی ، محتشم کاشانی ، حسین ثنـایی ، محمـد قلـی میلـی ، وحـشی بـافقی ، شـکیبی اصفهانی ، محوی همدانی ، ملک قمی ، قاسمی خـوافی ، مـلا خرگـاهی وتـذکره نویـسان معروفی چون : تقی الدین محمد ذکری کاشانی مؤلف تذکره خلاصه الاشـعار، شـاه حـسین بهاری سیستانی صاحب خیرالبیان ، شیخ ابوالقاسم قاسمی انصاری کازرونی صـاحب سـلم ١ - دیوان ولی دشت بیاضی ،ص ١٩٠ ٢ - همان ،ص ١٩٠ ٣ - همان ،ص ٢١٨ ٤ - همان ، ص ٣٦٠ ٥ - همان ،ص ١٥٥ السموات و تقی الدین محمـد اوحـدی حـسینی دقـاقی بلیـانی اصـفهانی صـاحب عرفـات (العاشقین ) مصاحبت وهمنشینی داشته وصاحب چهارتذکره فوق درکتابهای خود مصاحبت با «ولی » را منعکس کرده اند ، اینک بذکر نمونه هائی از اشعاری که ولی دربـارة معاصـرانش سروده است میپردازیم : دربارة کمال الدین حسین بن محمد ضمیری اصفهانی : گو خنگ نظم را مده ازکف عــــنان لاف آنرا که لاف معرکه گیـــری نمــیرســــد نیک آزموده ام همه کس را دریـن مـصاف دعوی سرکشی و امـیــری نــمــیرســـد لاف قصیده گـومــزن وبـــاغــزل بســاز الحق که بیش ازیـن بـه ضـمیری نمیرسـد دربارة خواجه حسین ثنایی مشهدی : ای فکــرترا شـحنه نــقـــصــان زده راه دور ازنفــست اثــر، چــو طاعــت زگنــاه معنیت چوبخشـش لئیــمــان نـــاقــص والفــاظ چــو خــلعت خسیـسان کوتـاه چنین بنظر میرسد که «ولی » از اقران وشاعران معاصرش نظیر میلی وثنایی از رتبـه والاتـری برخورداربوده و میتوانسته ثنایی را بدین گونه ، مورد انتقاد قرار دهد.