Abstract:
در بیست سال گذشته چندین بحران متعدد فجیع در زمینه حمل و نقل دریایی و هوایی، شرکت های شیمیایی و پتروشیمی، تاسیسات اتمی و بازتاب های بلایای طبیعی را داشته ایم. از این رو تلاش های بشر برای مقابله با این حوادث به گشوده شدن دریچه جدیدی از فعالیت های تحقیقاتی و مطالعاتی موسوم به «مدیریت بحران » منجر شده است. در زمان ایجاد بحران ایجاب می کند که رسانه ها به انعکاس امکان وقوع بحران، راه های برون رفت از آن و همچنین عواقب آن، جهت برانگیختن افکار عمومی برای جلوگیری از وقوع بحران بپردازند. رسانه ها معمولا تنها منبع اطلاعات معتبر برای افراد در طول بحران ها هستند. از مولفه های نقش رسانه در راهبری جامعه برای خروج از بحران مواردی چون ایجاد الگوهای اجتماعی، هدایت بحران، تسهیل کردن و ... را می توان نام برد. هدف از نگارش مقاله حاضر معرفی نقش و کارکرد رسانه ها و تاثیر آنها در بحران ها در سه مرحله از مقاطع بحران یعنی مرحله پیش از بحران، مرحله حین بحران و مرحله پس از بحران می باشد. نتایج حاصل از این تحقیق که گردآوری آن به صورت کتابخانه ای بوده حاکی از آن است که کارکرد رسانه ها در مرحله پیش از بحران از نظر آموزش و فرهنگ سازی و همچنین کارکرد آن ها در مرحله حین بحران از نظر اطلاع رسانی و جلب مشارکت همگانی و در نهایت در مرحله پس از بحران بیشتر کارکرد نظارتی، روند ترمیم و بهبود مجدد اوضاع، حائز اهمیت می باشند. بر این اساس پژوهش حاضر، به بررسی نقش رسانه ها در مدیریت بحران خواهد پرداخت.
Machine summary:
(خجسته باقرزاده و آقامحسنی، 1390) نقش رسانه به دلیل اثرگذاری حساس و قابل توجه بر افکار عمومی و نخبگان و تودههای مردم، در مدیریت بحران بسیار اهمیت دارد از اینرو به عنوان اصلیترین مرجع اطلاعرسانی کشور در میان دستگاهها و سازمانهای حاکمیتی میتواند بیشترین تأثیر را در مهار، کنترل و کاهش خسارتهای بحرانها داشته باشد.
در مرحله پس از بحران، شیوههای مختلف تقویت روحی و اجتماعی مردم، ارائه تحلیلهای مناسب همراه با آموزشهای لازم برای پیشگیری از درگیر شدن مجدد در بحرانهای بعدی، بهرهبرداری از تجربیات به دست آمده در قالبهای مختلف خبری، گزارشی و تحلیلی و سرانجام حضور فعال در صحنه شکلگیری افکار عمومی به نفع مردم، میتواند به عنوان راهکاری مفید برای مدیریت سالم و طبیعی بحران از سوی رسانهها در این زمینه در نظر گرفته شود.
به طور کل رسانه در مدیریت بحران در مرحله قبل از وقوع بحران بایستی به مخاطبان خود اطلاعات کافی را درباره بحرانها از جمله بلایای طبیعی بدهند تا توانایی و دانایی آنها را برای مواجهه با بحران افزایش دهند و همچنین در مرحله حین بحران (وقوع فاجعه) رسانه در رابطه با اطلاعرسانی به مردم درباره وضعیت و درجه خطر و خسارت ناشی از آن و ترغیب مردم به کمکرسانی نقش خود را ایفا میکند و در نهایت نقش رسانه در بعد از فاجعه میتواند اطلاعرسانی برای تقویت همبستگی با آسیبدیدگان، بررسی چگونگی و نحوه مواجهه سازمانهای مسئول با بحران، اطلاعرسانی و آموزش برای کاهش آلام بازماندگان باشد.