Abstract:
کمینه گرایی در ادبیّات جهان جنبش نوپدیدی است که با سرعت و شتاب قابل توجه، هواداران بسیاری یافته است. بارزترین ویژگی این ژانر ادبی، تاکید بر فشردگی و ایجاز در عین سادگی است. در ادبیات سنتی ایران، طرز بیان مبتنی بر اطناب یا ماکسی مالیسم رواج فراوان دارد، اما در کنار آن آثار ادبی ما مشحون از حکایت ها، داستان های کوتاه و داستانک ها است و بسیاری از نویسندگان و شاعران، اندرزها و تجربیات ارزندة خود را در حجم فشرده و در شکل های مختلفی چون کلمات قصار، ضرب المثل، لطیفه و حکایت های کوتاه اخلاقی و عرفانی در لابه لای متون فارسی ماندگار ساخته اند. پژوهش حاضر با توجه به اهمیت جریان مینی مالیسم، ضمن ذکر مهم ترین ویژگی ها و علل پیدایش آن، سعی دارد به شباهت های جنبش مینی مالیستی با ادب موجز سنتی فارسی بپردازد و چون فرم و ساختار بسیاری از حکایت ها و جملات کوتاه تذکره الاولیای عطار با ویژگی های جریان مینی مالیستی مدرن منطبق است، حکایت ها و داستانک های این اثر را از منظر مینی مالیسم واکاوی نماید.
Machine summary:
پژوهش حاضر با توجه به اهمیت جریان مینیمالیسم، ضمن ذکر مهمترین ویژگیها و علل پیدایش آن، سعی دارد به شباهتهای جنبش مینیمالیستی با ادب موجز سنتی فارسی بپردازد و چون فرم و ساختار بسیاری از حکایتها و جملات کوتاه تذکرهالاولیای عطار با ویژگیهای جریان مینیمالیستی مدرن منطبق است، حکایتها و داستانکهای این اثر را از منظر مینیمالیسم واکاوی نماید.
گرچه درطول تاریخ ادبیّات فارسی، بیان ایجازی و اطنابی به موازات هم طرفدارانی داشته است، داستانهای مینیمال مدرن، باواژههای کوتاه و فاقد پیشوند و پسوند و جملات بسیار کمحجم و فشرده، شباهت نزدیکی با حکایات کهن دارند(پارسینژاد،1381: 60) البته کمینهگویی تنها محدود به ادبیّات داستانی نبوده در نظم و حکمت و پند و کلمات قصار ادبیات کلاسیک فارسی نمود یافته است.
(عطار،1382 ، 43 ) در حکایات عطار فشردگی و کوتهنوشت در درجة اول اهمیت قرار دارند و اینفشردگی تا آنجا پیش میرود که فقط عناصر ضروری اثر در کوتاهترین شکل ممکن مورد استفاده قرار میگیرند: محمد بن واسع را پرسیدند: چگونهای؟ گفت: چگونه باشد حال آنکه عمرش میکاهد و گناهش میافزاید؟!(همان:50) شاخصهی اصلی و بارز کوتاهنویسی سبب خلق حکایات کوتاه و تأثیرگذاری در این اثر شده است: از ذوالنون مصری نقل است که گفت: هرگز آب و نان سیر نخوردم تا نه معصیتی کردم خدای را ، نه قصد معصیتی در من پدید آمد.
(همان: 184 ) تأکید عطار بر سادگی و خالیبودن سخن از هرگونه پیچیدگی سبب شده حکایات تذکره الاولیا به نوعی تفسیر نویسنده از واقعیت باشد که در کوتاهترین شکل ممکن ارائه شده است: نقل است که یکی پیش داوود طایی بود و بسیار در وی مینگریست.