خلاصة:
تگرگ یکی از بلایای جوی خطرناک است که اغلب همراه با طوفانهای تندری بوده و از ناپایداری جو باروکلینیک در مقیاس سینوپتیک ناشی میشود. به منظور تحلیل آماری، ترمودینامیکی و همدیدی پدیده تگرگ در استان لرستان دادههای مربوط به کد پدیده تگرگ از بانک اطلاعات هواشناسی استان در طول دوره آماری 1378-1392 استخراج گردید. به منظور درک توزیع مکانی و زمانی آن با استفاده از نرمافزار Arc GIS رخداد آن پهنهبندی و مناطق مستعدتر وقوع آن شناسایی شد. سپس رخدادها با توجه به وضعیت غالب سینوپتیکی به دو خوشه ناپایداری همرفتی- حرارتی که بیشتر در فصل گرم رخ میدهد و خوشه کم فشار جبههای که بیشتر در فصل سرد و زمان حاکمیت بادهای غربی و تسلط سیستمهای جبههای رخ میدهد، تقسیم شدند. برخی از ویژگیهای دینامیکی رخدادهای سرد و گرم استخراج و مورد مقایسه قرار گرفت، نتایج نشان داد که بر اساس شاخصهای دینامیکی مقادیر ناپایداری در خوشه گرم نسبت به دوره سرد بیشتر است. ویژگیهای همدیدی مربوط به یک رخداد سرد و یک رخداد گرم در سطوح زمین، 500 و 700 هکتوپاسکال و همچنین نقشه همدمای سطح زمین و 500 هکتوپاسکال و نقشههای امگا که بیان کننده میزان ناپایداری هستند در روز رخداد تگرگ مورد مقایسه و تجزیه و تحلیل قرار گرفت، نتایج به دست آمده نشان داد که میزان ناپایداری در رخداد گرم بیشتر از سرد بوده است. شناسایی سیستمهای ناپایدار مولد تگرگ و مناطق مستعد رخداد آن میتواند از طریق کاهش خسارات ناشی از آن منجر به توسعه پایدار در برنامهریزیهای منطقهای شود.
ملخص الجهاز:
"گروه دوم مطالعات مربوط به این پدیده از دیدگاه همدیدی و ترمودینامیکی است که بیشتر موردی بوده و در مقیاس استانی میباشد؛ از جمله این مطالعات میتوان به بررسی همدیدی ترمودینامیکی بارش تگرگ در استان اصفهان (امینی و همکاران ، ١٣٨٢)، بررسی برخی از شاخص های ناپایداری و پتانسیل بارورسازی ابرهای همرفتی در منطقه اصفهان (صادقی و همکاران ، ١٣٨٥) تحلیل همدیدی پدیده تگرگ در خراسان شمالی (اردکانی و همکاران ، ١٣٨٦)، بررسی شاخص های ناپایداری تشکیل تگرگ در تبریز (میرموسوی و همکاران ، ١٣٨٨)، تحلیل شرایط همدیدی مساعد جهت وقوع تگرگ در خراسان بزرگ (لشگری و همکاران ، ١٣٨٨)، تحلیل سینوپتیکی و دینامیکی پدیده های همرفتی محلی به منظور بهبود پیش بینی آنها (ثنایی نژاد و همکاران ، ١٣٨٩)، واکاوی همدیدی بارش تگرگ فراگیر در شمال غرب ایران (خوش اخلاق و همکاران ، ١٣٩١)، بررسی و تحلیل همدیدی سه رخداد تگرگ شدید در استان فارس ، (امیدوار و همکاران ، ١٣٩٢)، اشاره کرد.
هر چند که توجه به این نکته ضروری میباشد که برای وقوع رخداد تگرگ در فصل گرم علاوه بر فراهم بودن شرایط همرفتی فراهم بودن سایر شراط در سطوح بالای جو بویژه ناپایداری سطح ٥٠٠ از اهمیت و ضرورت زیادی برخوردار بود و در رخدادهای که در فصل گذار گرم به سرد رخ میدهند؛ نقش پدیده همرفت کم رنگ شده و وجود کم فشار جبهه ای همراه با سایر شرایط ، ناپایداری لازم برای تشکیل دانه های تگرگ و ریزش آن را فراهم کرده است ."