خلاصة:
عصر سلجوقیان یکی از ادوار مهم تاریخ ایران و آسیای صغیر است. ورود این عنصر جمیعتی به حوزه تاریخ آسیا با تحولات عمده سیاسی و فرهنگی توام بود. در میان دولتهای اسلامی سلجوقیان نخستین حکومتی بودند که قلمرو حکومتی خود را تا مرزهای بیزانس پیش برده و عظمت امپراطوریهای باستان را احیاء نمودند. در راستای این موفقیتها سلجوقیان تلاش مضاعفی را در بازنگری فرهنگی و توجه به آداب و سنتهای باستانی به کار بستند. توجه سلجوقیان برای ایجاد یک امپراطوری بزرگ میبایست با تاکید بر تمامی ساختارهای سیاسی- اداری و فرهنگی توام گردد. وجود کتیبه بغازکوی در 1400 قبل از میلاد در آنکارا نشان از توجه به ایزدان و آیینهای کهن عصر باستان در این سرزمینها دارد. جشن نوروز، جشن سده و جشن مهرگان با پیشینههای کهن خود مورد توجه مردمان بسیاری از آسیای میانه تا آسیای صغیر بود. بنابراین سلجوقیان در اداره این سرزمینهای وسیع علاوه بر ایجاد یک وحدت دینی به وحدت فرهنگی و تاکید بر سنتهای باستانی اهتمام ورزیدند. تلاش خیام برای پی ریزی یک تقویم دقیق به دور از خطا و پیچیدگی بیشتر بر مبنای ضرورت بازگرداندن نوروز به زمان حقیقی خود یعنی اول فروردین ماه هر سال بود. همه این تلاشها جز در سایه اقتدار و توجه سلاجقه میسر نگردید.
The seljuk’sage is one of the important periods of Iran history and Asia minor. Entry this population factor to Asia history area was accompany with major political and cultural developments. The Seljuk were first government among the Islamic states that carried the their government territorial till Byzantine borders and recovered the greatness of ancient empire. In regard this success، the Seljuk applied multiple effort into cultural look and attention to manner and ancient tradition. Seljuk‘s attention for the creation a great empire must be combined with emphasis on all of the political، administrative and cultural structures. Being BoghazKoy inscription in 1400 B.C into Ankara has the mark of attention to gods and ancient olden rituals in this lands. Nowruz celebration- Sadeh celebration and Mehregan celebration with itself ancient history was people‘s attention of Asia central till Asia minor. So، Seljuk into manage of the wide lands، addition creation a religious unity make efforts to cultural unity and emphasis on ancient traditions. Khayyam‘s effort for foundation an exact calendar without error and complexity was more on necessity return Nowruz to itself real time، namely ،first month Farvardin in per year. All of the efforts can not except، in the Seljuk ‘s power and Seljuk ‘s attention.
ملخص الجهاز:
com@amirakbari٨٤ جشن نوروز و تداوم آن در عصر سلجوقي از زماني که دين زرتشتي در ايران رونق يافت نوروز جنبه مذهبي به خود گرفت ، زيرا توجه بـه فرايض ديني، لزوم دقت در اوقات را سبب گرديد، يعني روزي که پايان اعمال مذهبي سال گذشته و آغاز فرايض سال نو را مشخص ميکرد، مورد توجه قرار گرفت و آن «هرمـزد روز» از فـروردين ماه بود که گفتار فردوسي در اشعار فوق اهميت آن را نشان ميدهد و نوروز عنوان اولين روز سـال ديني زرتشتيان را پيدا کرد.
تا اين تاريخ در جهان اسلام صرفا تقويم هجري قمري در مسايل ديني و سياسـي و اقتصـادي بکار ميرفت اما اين امر موجب آشفتگيهاي در امور مالي شد زيرا اختلاف يازده روز تقويم شمسـي با تقويم قمري سبب گردش ماههاي هجري قمري در فصول مختلف سال شمسي ميشد٨ و آغاز سال مالي مشخص نبود، مرور زمان نشان داد که مسلمانان بايد از يک تقويم شمسي براي تنظـيم امور مالي و اقتصادي خويش برخوردار باشند و تقويم قمري را تنها در مسائل مذهبي بکار ببرنـد و چون نميتوانستند سال شمسي و ماه قمري داشته باشند و تطبيق و يـا تبـديل تقـويم قمـري بـر تقويم شمسي بر اساس آيه مبارکه «انما النسئي زياده في الکفر يضل به الذين کفرو يحلونه هامـاو بحرمونه عاما ليواطئوا عده ماحرم الله »٩ تحريم شده است ١٠ و هر گونـه دخـل و تصـرف و اعمـال کبيسه در تقويم قمري غير ممکن مينمود، بنابراين تقويم قمري به همان شکل خويش براي حل و فصل مسائل ديني محفوظ ماند و براي تنظيم امور مالي يا نگاه داشتن سال مالي به کار گـرفتن تقويم شمسي ايرانيان لازم آمد.