خلاصة:
تصوف و عرفان به صورت امری حقیقی و واقعی در دنیای ادب فارسی مطرح بوده است و تار و پود لطیف نظـم و نثـر فارسـی را پنجه ظریف عرفان به هم تنیده است . بنابراین لازم و ضروریست که برای شناخت و درک بهتر عرفان اسلامی تمام تار و پود آن جزء به جزء مورد نقد و بررسی موشکافانه قرار گیرد. یکی از راه های درک و شناخت زبان عرفـان و تصـوف ، شـناخت نمادهـا و نشان های ایشان در لباس آنها میباشد چرا که یکی از زوایای بسیار مهم و بعضا با رویکرد اصطلاح خاص ، بحث جامـه و لبـاس می باشد که از منظر عارفان در آیینه ادبیات عرفانی به طور خاص و با معانی و مبانی عمیقی ارائه شده است . از ایـن رو جسـتار حاضر تلاش دارد تا با روش توصیفی و تحلیلی نماد جامه و لباس را از دیدگاه عرفا در شعر عطار نیشابوری مورد بررسی و نقد قرار دهد. و نشان دهد که متصوفه چه تاویل و تفسیری از جامه و لباس ارائه داده اند و بیان کند که ایشان در عرفان و تصـوف در ابعاد صوری و باطنی چه مراتب و درجاتی را برای لباس و جامه قائل شده اند و چه تعابیر و ترکیبـات و کلمـاتی از جامـه و لباس و مضاهات و مضافات ارائه داده اند. بررسیها نشان میدهد که از جامه و لباس در متون عرفانی سبک عراقی به ویژه آثـار عطار نیشابوری تنها به عنوان پوششی ساده یاد نشده است و برای پوشیدن برخی از لباس ها و جامـه هـا شـرایطی خاصـی قـرار داده اند. در آثار عرفانی تعابیر و ترکیبات مختلفی از لباس و مشتقات آن ارائـه داده انـد، گـاهی برقـع را حجـاب بـین محـب و محبوب تاویل میکنند، خلعت را الطاف الهی از جانب محبوب حقیقی معرفی مـیکننـد، بـرای خرقـه انـواع و اقسـامی قائـل میشوند؛ خرقه تبرک و خرقه ارادت ، حجاب را مانعی بین معشوق و عاشق میدانند و... که در پردازش موضوع بـه آن پرداختـه میشود.
ملخص الجهاز:
بدین لحاظ ، هریک از عارفان و شاعران صوفی مسلک سبک عراقی، به فراخورحال و بنابرتلقی و برداشـت خـویش ، جنبه های پوشش و لباس رامورد توجه و بررسی قرارداده و معانی و مبانی عمیقی در این زمینـه ارائـه داده انـد کـه عـلاوه بـر فرهنگ ایرانی به نظر میرسد اعتقادات و باورهای مذهبی در انتخاب این پوشش ها نیز نقش اساس داشته است .
-سجادی، علی محمد(١٣٦٩) «خرقه و خرقه پوشی» نویسنده در این کتاب بـه تاریخچـۀ خرقـه ، انـواع خرقـه ، شـرایط خرقـه پوشیدن بر اساس متون عرفانی اشاره کرده است .
٣. مراتب لباس و جامه در متون عطار نیشابوری در این بخش از پژوهش انواع پوشش که در متون عرفانی عطار بدان اشاره شده است ، بررسی میشود.
پیراهن ،پیرهن یکی از پوشش های که در آثار عطار نیشابوری به آن اشاره شده است ، پیراهن میباشد«پیراهن ، جامۀ بلند و نازکی که زیر لباس بر بدن پوشند، جامه ای بلند و نازکی که زنان پوشند»(رپ .
عطار به مانند دیگر مصادیق پوشش از واژة لباس نیز اصطلاحات و ترکیبات متنوعی-بعضا عرفانی- آفریده اسـت کـه در ادامه به آن اشاره میشود: «لباس سوگواری، عزا، ماتم »لباس عزا و ماتم که معمولا تیره رنگ بوده است : هـــــــر دو عـــــــالم در لبـــــــاس تعزیـــــــت اشـــــک مـــــیبارنـــــد و تـــــو در معصـــــیت (عطار، ١٣٨٧: ٢١٣) فلـــــک گرچـــــه بســـــی بربـــــوک بشـــــتافت لبــــــاس ســــــوگ یافــــــت از دردنایافــــــت (عطار، ١٣٧٩: ١٢٤) «لباس کفر» در ادب عرفانی، ظلمت عالم تفرقه را کفر گویند.