خلاصة:
مسئلۀ دفن مواد زائد همواره از سالهای دور گریبانگیر بشر بوده است. مسائل و مشکلات ناشی از دفن زبالهها سبب شده است تا در برخی از کشورهای جهان زبالهدانهای روباز جای خود را به محل دفن بهداشتی بدهند. به همین دلیل، موضوع دفن مواد زائد یکی از بحثهای مهم در زمینۀ مهندسی محیطزیست است. در این راستا، پژوهش حاضر در پی یافتن محل مناسب دفن پسماندهای شهری اهواز، طی دو مرحله، با استفاده از تکنیک GIS و روش ترکیبی FAHP- ELECTRE است. در مرحلۀ اول، دادههای معیارهای (23 معیار) مؤثر در انتخاب محل دفن پسماند از سازمانهای مربوطه جمعآوری شد و با استفاده از سیستمهای اطلاعات جغرافیایی تجزیه و تحلیل و استانداردسازی شدند. سپس با ارائۀ نظر کارشناسی و بهکارگیری روش FAHP هریک از معیارها وزندهی و 17 معیار در این مرحله همپوشانی شدند و حاصل آن 5 مکان مناسب دفن بود که در شمالشرقی و شرق شهرستان اهواز واقع شدهاند. در مرحلۀ دوم 5 گزینۀ به دست آمده با بهکارگیری 6 معیار باقیمانده در روش ELECTRE اولویتبندی و در نهایت 3 گزینه با ارزش یکسان بهعنوان بهترین مکانهای دفن انتخاب شدند. نتایج نشان داد گزینههای انتخابی در مقایسه با مراکز دفن جدید (صفیره) و قدیم (برومی) که در جنوب و جنوبشرقی، در مسیر بادهای شرجی و مناطق با سطح ایستابی بالا قرارگرفتهاند، در مکان بهتری واقع شدهاند. همچنین، رویکرد ترکیبی FAHP و ELECTRE بهدلیل لحاظکردن ماهیت نادقیق پدیدهها در وزندهی و رتبهبندی گزینهها، کارایی بهتری نسبت به روشهای پیشین انتخاب مراکز دفن جدید (صفیره) و قدیم (برومی) دارد.
ملخص الجهاز:
"مطالعات زیادی در زمینۀ مکانیابی محل دفن پسماند و استفاده از رویکرد ترکیبیFuzzy AHP و روش ELECTRE صورت گرفته است، از آن جمله میتوان به پژوهش وحیدی در سال 1390 اشاره کرد که با ترکیب دو روش تحلیل سلسلهمراتبی و تئوری فازی برای مدل تصمیمگیری چندمعیاره مکانیابی دفن پسماند استفاده کرده است (وحیدی، 1390).
هدف پژوهش حاضر، با توجه به روشهای مطالعات گذشته و نیز با در نظر گرفتن ماهیت پدیدههای طبیعی مؤثر در امر مکانیابی محل دفن زباله (بهویژه عامل جهت باد و سطح ایستابی در شهرستان اهواز)، انتخاب محل مناسب دفن پسماندهای کلانشهر اهواز با استفاده از روش ترکیبی Fuzzy AHP و ELECTRE است.
نتایج نشان میدهد مطالعۀ حاضر بهدلیل استفاده از روش فازی - مبنا و بهکارگیری معیارهای کمی و کیفی و در سطح جزئیتر به این دلایل کارایی بهتری داشته است: 1- هم روش FAHPبرای وزندهی به معیارها و زیر معیارها و هم روش ELECTRE برای رتبهبندی، به تصمیمگیرنده انتخاب شاخصهای تصمیمگیری در یک مقیاس بازهای به جای مقیاس باینری را امکان میدهد (Milani et al, 2006).
کلانشهر اهواز بهدلیل قرارگرفتن در نواحی با شیب کم، سطح ایستابی بالا، عرضهای پایین، دمای سالانه بالا، وجود مخازن و چاههای نفتی و دفع نادرست فاضلاب شهری از آلودهترین شهرهای دنیاست؛ بنابراین، پیشنهاد میشود در انتخاب مکان دفن زباله، با بهکارگیری روشها و معیارهای جامع و تدقیق در فرایند انتخاب از آلودگی بیشتر این کلانشهر جلوگیری و همچنین از روش ترکیبی (FAHP- ELECTRE) برای مکانیابی محل دفن زباله شهری سایر شهرها و تأسیسات گوناگون استفاده کرد."