خلاصة:
هدف اصلی این پژوهش بررسی مشکلات معرفت شناختی یادگیری مفاهیم علوم تجربی توسط دانش آموزان می باشد. برای این منظور از مفهوم موانع معرفت شناختی و روش روانکاوی معرفت عینی موردنظر گاستون باشلار بهره گرفته شد. روش روانکاوی معرفت عینی دارای سه وجه عمده روانکاوانه، معرفت شناختی و تاریخی است. روانکاوی معرفت عینی، با لحاظ این وجوه، به بررسی عوامل و موانعی که سد راه پیشرفت و توسعه علم شده اند، می پردازد. موانع معرفت شناختی علاوه بر نقش تعیین کننده ای که در پژوهش های علمی دارند، دارای پیامدهای تربیتی مهمی نیز در زمینه آموزش علوم تجربی هستند.
در این نوشتار ضمن اشاره به دلالت های تربیتی عمده موانع معرفت شناختی در آموزش علوم تجربی، رویکردی جدید به آموزش علوم پیشنهاد شد. در رویکرد پیشنهادی بر استفاده از خطاهای معرفت شناختی دانش آموزان در جهت شناسایی و رفع موانع یادگیری تاکید شد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که به کارگیری پیامدهای موانع معرفت شناختی در آموزش علوم می تواند با شناسایی و رفع موانع یادگیری، از جوانب مختلف به ارتقا کیفیت آموزش علوم تجربی یاری رساند.
ملخص الجهاز:
موانع معرفت شناختی نزد گاستون باشلار و پیامدهای تربیتی آن در آموزش علم موسی توماج ایری ، ایرج نیک سرشت ٢ 1 تاریخ دریافت : ٩٦/٩/١٣ تاریخ پذیرش : ٩٦/١١/٢٤ چکیده هدف اصلی این پژوهش بررسی مشکلات معرفت شناختی یادگیری مفاهیم علوم تجربی توسط دانش آموزان میباشد.
برای بررسی مشکلات یادگیری مفاهیم علوم تجربی در این پژوهش ، به طور عام از مطالعات تاریخ و فلسفه علم در ارتباط با آموزش علوم و به طور خاص از رویکرد و روش روانکاوی معرفت عینی ٢ گاستون باشلار٣ استفاده شد که رویکردی ترکیبی است .
بااینکه این پژوهش به طورکلی بر رویکرد و روش روانکاوی معرفت عینی استوار است اما ازآنجاکه پس از کارهای خود باشلار این روش مورد استفاده چندانی قرار نگرفته و ضوابط روش شناختی دقیقی بر آن حاکم نبوده و بیشتر شیوه ای ترکیبی است و برای تحلیل تاریخ علم از ابعاد تاریخی، معرفت شناختی و روانکاوانه بهره میگیرد، لازم است تصریح شود که در این پژوهش به طورکلی از توصیف ، تحلیل و استنتاج بهره گرفته شده است .
Epistemological Obstacles نخست و با بهره گیری از پژوهش های مرتبط ، ایده جدیدی برای رفع مشکلات معرفت شناختی یاددهی - یادگیری مفاهیم علمی و ارتقا کیفیت آموزش علوم با عنوان «رویکرد خطاشناختی در آموزش علوم تجربی» پیشنهاد میشود.
در این بخش ضمن رجوع به موارد مذکور، دو مورد از استلزام ها و پیامدهای تربیتی مهم موانع معرفت شناختی باشلار در ارتباط با پژوهش های مرتبط در زمینه آموزش علم مورد بررسی قرار میگیرد.
درصورتیکه آشنایی با نظریه های ابطال شده و تحلیل موانع معرفت شناختی که مسبب این خطاها و اشتباهات بوده اند، میتواند در تسهیل و ارتقا کیفیت یادگیری مفاهیم علوم و توسعه ذهنیت علمی دانش آموزان نقشی اساسی داشته باشد.