خلاصة:
یکی از ویژگیهای بازار کار در کشورهای در حال توسعه، اشتغال حجم گستردهای از شاغلین در بخش غیررسمی میباشد. بنگاههای بخش غیررسمی در مقیاس کوچک و با هدف ایجاد درآمد برای افراد شاغل در آنها شکل میگیرند. استفاده از سرمایه اندک، عدم نیاز به نیروی کار با مهارت بالا و بهرهوری پایین، از دیگر مشخصههای این بخش میباشد. ویژگیهای مذکور سبب شده است که فعالیتهای این بخش کمتر مورد توجه سیاستگذاران قرار گیرد. فعالیت سهم عمدهای از شاغلین در بخش غیررسمی و به حاشیه رفتن آن در سیاستگذاریهای مرتبط با بازار نیروی کار، سبب شکست یا کم اثر شدن بسیاری از تصمیمات دولتها شده است. از اینرو شناسایی ساختارهای اشتغال این بخش، میتواند اولین و موثرترین اقدام در جهت شناخت و اتخاذ سیاستهای مناسب باشد.این گزارش با هدف تحلیل اندازه و ساختار اشتغال غیررسمی در استان قم، جهت ارائه تصویری از ساختار اشتغال غیررسمی قم با انجام دو مطالعه میدانی و کتابخانهای تهیه شده است. نتایج بدست آمده نشان میدهد که سهم اشتغال بخش غیررسمی از کل اشتغال در استان قم 36-23 درصد میباشد؛ برخی از شاغلین در بنگاههای بخش رسمی فعالیت دارند ولی از حمایتهای شغلی برخوردار نمیباشند؛ زنان در مقایسه با مردان، افراد زیر 15 سال و بالای 65 سال در مقایسه با شاغلین 65-15 ساله و شاغلینی که سرپرست خانوار نیستند در مقایسه با افراد سرپرست خانوار، افراد مجرد در مقایسه با افراد متاهل، افراد با تحصیلات زیر دیپلم در مقایسه با شاغلین با مدرک تحصیلی دیپلم و بالاتر، روستاییان در مقایسه با شهریها، با احتمال بیشتری به سوی «اشتغال غیررسمی» سوق داده میشوند. شمار زیادی از شاغلین غیررسمی که فعالیتهای خدماتی انجام میدهند، در
ملخص الجهاز:
"نتایج بدست آمده نشان میدهد که سهم اشتغال بخش غیررسمی از کل اشتغال در استان قم 36-23 درصد میباشد؛ برخی از شاغلین در بنگاههای بخش رسمی فعالیت دارند ولی از حمایتهای شغلی برخوردار نمیباشند؛ زنان در مقایسه با مردان، افراد زیر 15 سال و بالای 65 سال در مقایسه با شاغلین 65-15 ساله و شاغلینی که سرپرست خانوار نیستند در مقایسه با افراد سرپرست خانوار، افراد مجرد در مقایسه با افراد متأهل، افراد با تحصیلات زیر دیپلم در مقایسه با شاغلین با مدرک تحصیلی دیپلم و بالاتر، روستاییان در مقایسه با شهریها، با احتمال بیشتری به سوی «اشتغال غیررسمی» سوق داده میشوند.
اکنون با توجه به این که سهم بخش صنعت در اشتغال بخش غیررسمی بیش از سایر بخشهاست (برخلاف انتظار نظری و بر خلاف شواهد تجربی سایر مناطق) و این نیز بدین مفهوم است که این بخش از سطح تخصص و فناوری پایینی برخوردار است، میتوان نتیجه گرفت که گسترش فعالیتهای غیررسمی صنعتی، قدرت رقابتی استان قم در مقایسه با سایر استانها را بهطور جدی با تهدید روبه رو خواهد کرد.
5. با توجه به اهمیت شناخت ساختار اشتغال غیررسمی برای سیاستگذاری درست و از طرفی هزینهبر بودن انجام پیمایش مستقل، پیشنهاد میشود سئوالاتی به پرسشنامه آمارگیری نیروی کار ـ که توسط مرکز آمار ایران در سطح کشور و بهصورت ماهانه تکمیل میگردد ـ اضافه شود تا از این طریق اطلاعاتی که برای تعریف و سنجش (غیرمستقیم) بخش غیررسمی/ اشتغال غیررسمی نیاز است حاصل گردد."