خلاصة:
پس از قرآن و سخن پیامبر(ص)، تعالیم اهل بیت(ع) بیشترین تاثیر را بر متون عرفانی داشته است. محتوای عمیق کلام اهل بیت(ع) و نیز جنبههای بلاغی کلام ایشان، عوامل مهمی بوده تا شعرا و نویسندگان آن را مورد استفاده قرار دهند. استفاده متون عرفانی از تعالیم اهل بیت(ع)، با اغراض گوناگون و به شیوه های مختلف انجام گرفته است. در این مطالعه سعی میشود بشیوه نقلی-استنادی، شیوه های بازتاب کلام اهل بیت(ع) در آثار برجسته عرفانی ادب فارسی تا پایان قرن ششم هجری، مورد بررسی قرار گیرد. بدیهیست تبیین پیوند ناگسستنی این متون با تعالیم اهل بیت(ع)، از نکات مهمی ست که این پژوهش را بیش از پیش مورد توجّه قرار میدهد
The teachings of Ahl al-Bayt, after Quran and prophet’s discourses, have provided the most influence on mystical texts. The deep contents of Ahl al-Bayt discourses as well as the rhetorical aspects were important factors, which were used by poets and writers. Using the mystical books that were originated in teachings of Ahl al-Bayt were completed in different intents with different methods. In this paper, it was aimed to study the reflective methods of Ahl al-Bayt in important mystical writings of Persian literatures until end of six-century using quotes – citation method. It is clear that unbreakable binding of the books with teachings of Ahl al-Bayt was the important point in this research, which were emphasized in this paper
ملخص الجهاز:
»(کشف الغمه ، ج : ٢ :ص ١٢٠) تعبیر« سلونی قبل أن تفقدونی» که از سخنان مولا علی (ع ) است ( نک نهج البلاغه :ص ٢٨٠)، در متون عرفانی ادب فارسی بازتاب داشته است : صاحب التعرف ضمن پرداختن به فضایل امام (ع ) و معرفی کردن ایشان بعنوان مراد عارفان مینویسد: «روزی بر منبر آمده بود، گفت : سلونی عما دون العرش فانما بین الجوانح علما جما...
»(شرح التعرف ، ج ١ :١٩٩) همچنین در ابیات زیر از عطار به مضمون «سلونی قبل أن تفقدونی» اشاره شده است : مــنــادی «ســـــلــونــی» در جــهــان داد به یک رمز از دو عالم صـــد نشـــان داد (اسرارنامه : ص ١٠٥) در بیان رهنمونــــــــــــــــــــــــی آمده صاحب اســــــــــــر(امن«طسق وانلـطــیـرـ:یص ٢آ٥مد٢ه ) هجویری در باب توبه ، سخن خویش را به گفته امام صادق (ع ) مزین میکند: «و هم از وی، امام صادق (ع )، روایت آرند کی گفت : لا یصح العباده الا بالتوبه ، فقدم التوبه علی العباده .
»(کشف المحجوب : ص ٩٤) قشیری در رساله خویش به تفسیر صدای ناقوس (زنگ کلیسا) از زبان امام علی (ع ) اشاره کرده که در متون روایی (بحارالانوار،ج ٤٠ :ص ١٧٢) نیز ذکر شده است :« از امیر المؤمنین علی بن ابی طالب رضی الله عنه حکایت کنند که آواز ناقوس بگوش وی آمد، یاران را گفت دانید که این ناقوس چه میگوید؟ گفتند ندانیم ؛ گفت میگوید: سبحان الله حقا ان المولی [صمد] یبقی.
٤- بازتاب سیره و کلام اهل بیت (ع ) در آثار منظوم ، در حدیقه سنایی و عطار نیشابوری بیشتر بوده و از میان متون نثر نیز کشف الاسرار میبدی بیشترین اثرپذیری را از کلام اهل بیت (ع ) بخصوص امام علی(ع ) داشته است .