خلاصة:
مشاهده آسیبهایی که در سالهای اخیر در نهاد خانواده پدیدار شده هر انسان دغدغهمندی را بر آن میدارد که وارد عرصه شود و در حد توان خود برای رفع مشکلات قدمی بردارد. شماری از این آسیبها ناشی از تغییراتی است که در ساختار خانواده بهوجود آمده است. این تغییرات عبارتند از: تغییر خانواده از گسترده به هستهای، خانوادههای تک والد، خانوادههای همزیستی و درنهایت زندگی مجردی که در بسیاری از موارد با آیین و فرهنگ ایرانی و اسلامی جامعه ما همخوانی ندارد. فروپاشی خانوادهها، طلاقهای عاطفی، روابط فرازناشویی، افزایش فرزندان بیسرپرست، مشکلات فرزندان طلاق و بسیاری از آسیبهای دیگر، پیامد این تغییرات است که استحکام بخشیدن به خانواده میتواند از آنها جلوگیری کند. مقاله پیش رو با شیوه تحلیلی – توصیفی به بررسی نقش خوشخلقی و مولّفههای آن در کلام اهلبیت علیهم السّلام بهمنزله پیشوایان دین میپردازد. مصادیق خوشخلقی چون الفت و مهربانی، خوشزبانی، عذرخواهی و عذرپذیری، سپاسگزاری از همسر، صبر و بردباری در زندگی و گذشت و خطاپوشی از مواردی است که در این مقاله بررسی خواهد شد.
ملخص الجهاز:
بدزبانیِ همسر از عواملی است که بر اساس فرمایشی از امام صادق(موجب تیرهروزی انسان در زندگی میشود (ابن شعبه، 1382، ص513) و برهمیناساس، رسول خدا(در نهی زنان از بدزبانی فرمودهاند: «أَيُّمَا امْرَأَه آذَتْ زَوْجَهَا بِلِسَانِهَا لَمْ يَقْبَلِ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْهَا صَرْفاً وَ لَا عَدْلًا وَ لَا حَسَنَه مِنْ عَمَلِهَا حَتَّى تُرْضِيَهُ.
هدف از این توصیهها، ایجاد محبت در خانواده، کمک به تثبیت و جلوگيری از خدشه وارد شدن به عزّت نفس مرد در جایگاه مدیر خانواده است و درحقیقت، از مهمترین مصادیق خوشرفتاری و گرامیداشت همسر بهشمار میرود.
صبر در برابر همسر در پارهای از سخنان ائمۀ طاهرین(، زوجین به صبر در برابر امور مرتبط با همسر و خانواده توصیه شدهاند و این امر، نوعی ارزش برای آنان تلقی شده است.
در دین اسلام، غیرت برای مرد نشانۀ ایمان دانسته شده (نوری، 1408ق، ج 14، ص 292) و زن به صبر در برابر این غیرت توصیه گردیده است.
در این کلام نیز صبر در برابر سخنان (غضبآلود) همسر، برای زن ارزش دانسته شده است.
در این کلام، صبر بر امور اقتصادی شوهر، شامل تکلیفنکردن بیش از حد توان به همسر و نیز شکایتنبردن زن به دیگران دانسته شده است.
حضرت زهرا(، در جایگاه برترین الگوی زنان نیز از سوی رسول خدا(به مراعات حال شوهر توصیه شده و دليل این توصيه، حفظ عزّت نفس همسر بيان شده است.
بارزترين توصیه به مردان دربارۀ صبر و سازش در مقابل همسر را میتوان از کلام رسول خدا(که از امام محمدباقر(نقل شده است، دریافت کرد.