خلاصة:
تاکنون دو رویکرد «عقلایی گرایی فن محور» و «ارتباطی» در چارچوب و فرآیند برنامهریزی توسعه مطرح بوده است که در نظام برنامهریزی ایران استفاده از رویکرد عقلایی گرایی در فرآیند مذکور غلبه داشته است. این پژوهش با هدف واکاوی جایگاه برنامهریزی روستایی و تاثیر آن بر توسعه پایدار سکونتگاههای روستایی در ناحیه شهرستانهای پاکدشت و ری به روش توصیفیـ تحلیلی بر روی 54 روستای نمونه از 124 روستای ناحیه موردمطالعه انجام شد. برای تعیین ارتباط بین متغیرها از روش مدل معادلات ساختاری و از نرمافزار آموس گرافیک استفاده شد. یافتههای پژوهش ناکارآمد بودن رویکرد برنامهریزی در ارتقای شاخصهای توانمندسازی در توسعه پایدار روستایی را نشان میدهد؛ و اینکه اقدام موثری برای ارتقاء شاخصهای فرآیند توانمندسازی روستاییان در راستای توسعه پایدار روستایی صورت نگرفته است. همچنین، بر اساس مدل ارتباطی استاندارد رویکرد فعلی برنامهریزی از نظر ارتقاء شاخص های توانمندسازی روستاییان بهمنظور مشارکت آنها در فرآیند توسعه پایدار روستایی بر مبنای شاخص نیکویی برازش حاصلشده؛ دارای برازش نامطلوب است بدین معنی که برنامهریزی در وضع موجود نتوانسته احساس معنی دار بودن، اعتماد و اطمینان، شایستگی، خودباوری، خود تعیینی، شفافسازی را در بین روستاییان ایجاد نماید و گیرندگان و بروز دهندگان «توانمندسازی نامولد» هنوز به شکل فزایندهای غلبه دارند. درمجموع یافتههای پژوهش حاضر زمینه لازم برای درک و فهم مشترکی از برنامهریزی ارتباطی فراهم می-سازد. از جنبههای ادراکی و معرفتی نیز به دنبال آن است تا انسجام لازم در ترسیم خطوط اساسی انگاره نوین توسعه شکل بگیرد و به تعیین چهارچوب الگوی کار رویکرد نوین یاری رساند و بدین ترتیب پشتوانههای معرفتی و غنای لازم برای کمک به توسعه روستایی مناسب و پایدار از طریق برنامهریزی و عملیاتی کردن پروژههای تولیدی و عمرانی با مشارکت روستاییان فراهم سازد.
ملخص الجهاز:
همچنین ، بر اساس مدل ارتباطی استاندارد رویکرد فعلی برنامه ریزی از نظر ارتقاء شاخص های توانمندسازی روستاییان به منظور مشارکت آن ها در فرآیند توسعۀ پایدار روستایی بر مبنای شاخص نیکویی برازش حاصل شده ؛ دارای برازش نامطلوب است و گیرندگان و بروز دهندگان «توانمندسازی نامولد» هنوز به شکل فزاینده ای غلبه دارند.
بـرای جهت یـابی برنامه ریزی توسعه روستایی- شـهری بـه سـمت پایـداری اجتمـاعی- اقتصــادی و فــرآیند توسـعه پـایــدار ;٢ :٢٠١٤ ,Rega) (٢٨ :٢٠١٥ ,aGarci &Swagemakers ؛ توجه به مقوله توانمندسازی ذینفعان محلی در فرآیند انجـام و عمـل برنـامه ریــزی از مـهـم تـریـن مقوله هایـی است کـه همـواره مـورد تأکیـد ویـژه صاحـب نـظــران تـوسعــه در دهــه های اخیـر بــوده اســت (شمس الدینی و همکاران ، ١٣٩٥: ٩١؛ ٣٠٦ :٢٠١٥ ,Martinsen &Amundsen ).
(1100-1102 در ارتباط با موضوع پژوهش حاضر، مطالعات متعددی در کشورهای مختلـف صـورت گرفتـه اسـت ، لـیکن اکثریـت ایـن پژوهش ها مقولـه ی توانمندسـازی را در ارتبـاط بـا رونـد توسـعه روسـتاها بررسـی کرده انـد؛ حال آنکـه ، نقـش برنامـه ریزی در توانمندسازی روستاییان در فراگرد توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی با تأکید بر رویکرد حاکم بر فرآیند آن ، موضوعی اسـت که کمتر بدان پرداخته شده است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) در رابطه با دیدگاه روستاییان در خصوص تأثیرات رویکرد فعلی حاکم بر نظـام برنامـه ریزی توسـعه در ارتقـاء شـاخص های اثرگذار بر فرآیند توانمندسازی و توسعه روستایی در روستاهای موردمطالعه ، شاخص شفاف سازی، نهادگرایی و تشکل سـازی بـا میانگین ٢/١٩ در ضعیف ترین وضعیت ؛ توجه به دانش و مهارت با میانگین ٢/٥٩ در بهترین شرایط قرار داشته است .
Rural Planning in the Developing World with a Special Focus on Natural Resources: Lessons Learned and Potential Contributions to Sustainable Livelihoods: an Overview (No. 20).