خلاصة:
هر کدام از دو مذهب شیعه و اهلسنت، براساس منابع علمی خود تلاش میورزند، آیۀ وضو را مطابق دیدگاه خود تفسیر کنند و شیوۀ متفاوت وضو را بر اساس آن توضیح دهند. سه عبارت مهم، محل اختلاف در آیه مربوط (مائده: 6)، یکی «الی المرافق» است که جهت شستن دستها (از پایین به بالا یا از بالا به پایین) را مشخص میکند. دوم «ارجلکم» است که بر این اساس عدهای شستن پاها را و عده دیگر مسح کشیدن را در معنای آن بیان میکنند. سوم «الکعبین» است که برخی آن را قوزکهای پا و عده دیگر برآمدگی روی پاها میدانند. در این مقاله، تفاوت تفسیر اهلسنت و شیعه از آیه، به اختصار مورد بحث قرار گرفته و با رد برخی اشکالات اهلسنت در هر کدام از این سه مورد؛ شیوۀ وضو گرفتن شیعه را با آیۀ شریفه تطبیق داده شد.
ملخص الجهاز:
[3] شیعه در مقابل چنین استدلال میکند: رجوع به احادیث و بیان اهلبیت( و صحابه، برای فهم معنای آیات قرآن، روشی معمول در میان فقهای اهلسنت و شیعه است و اگر بخواهیم در این آیه برخلاف معمول عمل کنیم و فقط قرآن را ملاک قرار دهیم و روایات را در نظر نگیریم، چند ابهام و سؤال جدی در معنای آیه به وجود میآید: اول اینکه به کدام دلیل «الی» در «الی المرافق» به معنای «غایت» است و چرا نتواند به معنای «مع» و همراهی باشد که در قرآن و ادبیات عرب (شریف مرتضى، 1405ق، ج1، ص214) کاملاً معمول و مشهور بوده و برخی علمای اهلسنت (ابنكثیر، 1419ق، ج3، ص44 ؛ سمرقندى، 1416ق، ج1، ص372؛ بیضاوى، 1418ق، ج2، ص116و حقى برسوى،[بیتا]، ج2، ص350)، نیز بدان معتقد میباشند؟ دوم: اینکه اگر «الی» در «الی المرافق» به معنای غایت باشد، غایت چه چیز مورد نظر است؟ غایت غَسل یا غایت مغسول؟ به عبارت بهتر آیا منظور کیفیت شستن و انتهای مسیر آن است (که از کجا شروع شود و به کجا پایان یابد) و یا مقصود تنها مشخص کردن محدوده آن است، بدون اینکه کیفیت و جهت شستن را بازگو کند؟ [4] سوم: اینکه «ید» در کلام عرب، مشترک لفظی است، بین همۀ قسمتهای دست، یعنی انگشتان تا کتف [5] و اگر به همان معنای ادعایی قائل شویم؛ یعنی «الی المرافق» به معنای غایت و انتهای شستن باشد، سؤال مهم وبیجوابی پیش میآید و آن اینکه ابتدای شستن کجاست؟ و حال که قرار است آرنجها انتهای شستن محسوب گردند، چرا ابتدای شستن از سر انگشتان باشد و نشود دستها را در وضو از بازو یا بالاتر شستش؟!