خلاصة:
تیموریان زندگی شهری را ارج نهاده در زمینة رونق دادن به اقتصاد شهری کوشش کردند. اصلیترین عناصر فعال در حوزهی اقتصاد شهری بازاریان بودند. بنابراین نقش و تأثیر حاکمیت تیموریان در دوام و بقای بازار و بازاریان به مسألهای مهم تبدیل میشود. این نوشتار میکوشد با اتکاء به دادههای موجود در منابع و با روش توصیفی ـ تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که جایگاه بازاریان تا چه میزان از رفتارها و سیاستهای تیموریان تأثیر پذیرفته است؟ فرضیهی موردنظر بیان میکند که تیموریان به اهمیت و کارکردهای مهم اقتصادی و اجتماعی بازاریان پی برده بودند. لذا حمایت از بازار و بازاریان را از نظر اقتصادی و اجتماعی برای حاکمیت خود و بهبود اوضاع جامعه سودمند یافتند. نوشتار حاضر درصدد ارزیابی جایگاه و موقعیت بازار و بازاریان در دورة تیموریان و بیان دیدگاه فرمانروایان تیموری نسبت به این بخش مهم جامعهی شهری است. دستاورد پژوهش نشان میدهد، تیموریان جایگاه و اعتبار مناسبی به بازاریان دادند و با حمایتهای خود زمینهی رونق گرفتن فعالیتهای اقتصادی ایشان را فراهم نمودند. در نتیجهی این سیاست اقتصاد شهری از وضعیت مطلوبی برخوردار شد.
ملخص الجهاز:
با عنايت به اينکه حوزه ي اصلي فعاليت بازاريان شهر بود، تيموريان چه نگاهي به شهر و اقتصاد شهري داشتند؟ جايگاه بازار در عصر تيموريان چگونه بود؟ اصليترين گروه هاي بازاري کدام بودند؟ با توجه به پرسش اصلي پژوهش ، فرضيه ي موردنظر چنين است که : تيموريان به نقش هر يک از عناصر اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي شهر، که ميتوانست در استحکام و يا تزلزل پايه هاي حکومت ايشان مؤثر باشند، آگاهي يافته بودند و به همين دليل براي هر يک از اقشار و طبقات مهم جامعه ، از جمله بازاريان ، رفتار و سياستي مناسب اتخاذ نمودند.
با اين وجود در برخي مقالات منتشره ، به جنبه هايي از وضعيت اقتصادي اين دوره دوره پرداخته شده است ، ازجمله ؛ رفيعي(١٣٨٦: ٦١-٨٤) ضمن بررسي وضعيت کشاورزي و احياي زندگي شهري در خراسان بدون تمرکز بر موضوع بازار و بازاريان به وضعيت تجارت و موقعيت اصناف در عصر تيموريان اشاره اي کوتاه دارد.
رونق اقتصادي هرات در زمان سلطان حسين بايقرا به گونه اي بود که انواع کالاها در آنجا توليد ميشد و علاوه بر بازار اصلي شهر از بيرون دروازه هاي شهر تا انتهاي سوادشهر که قريب يک فرسنگ بود بازارهايي وجود داشت (زمچي اسفزاري، ١٣٣٨: ٢٣/١-٢٤ و ٧٨).