خلاصة:
هدف پژوهش حاضر بررسی مدلهای تدوین برنامه درسی دانشگاهی به منظور ارائه مدل متناسب با بافت آموزش عالی ایران است. روش پژوهش از نوع مرور شبه سیستماتیک بود که تعداد 41 مقاله با کلیدواژههای الگوی برنامه درسی و تدوین برنامه درسی دانشگاهی از منابع علمی فارسی و انگلیسی جمعآوری و 18 مقاله (11 مقاله در سوال اول و 7 مقاله در سوال دوم) با توجه به شاخص طراحی برنامه درسی در بافت آموزش عالی انتخاب شدند. مقالات با روش قضاوت متخصصان و با استفاده از روش تحلیل مضمون ولکات تحلیل شده است. نتایج مرور شبهنظاممند نشان داد که مدلها بر اساس نوع طراحی به دو دسته مبتنی بر فرایند و مبتنی بر نتیجه تقسیم میشوند، و طیفی از مضامین دیزاین کردن و یا چیدن عناصر در کنار یکدیگر، تصمیمگیری در مورد جایگاه عناصر برنامه، ساختار یا سازمان برنامه، الگوهای یادگیری و سازماندهی مواد، ساختاربندی مدون برنامههای درسی، فرایند تدوین برنامه دانشگاهی، طرح آکادمیک در اکثر مستندات مورد تأکید بوده است. همچنین عناصر مورد توافق شامل اهداف و مقاصد، محتوا یا موضوعات درسی، فعالیتها و تجربیات یادگیری، روش تدریس، اجراء و ارزشیابی بود. نتیجهگیری کلی این است که طراحی برنامه درسی بدون توجه به ماموریتهای دانشگاه، بافت و زمینهای که دانشگاه در آن قرار دارد، ذینفعان و عناصر اصلی برنامه درسی غیر ممکن است. مدل نهایی پیشنهادی پژوهش این موارد را پوشش داده است.
The purpose of this study is to investigate the models of university curriculum to provide the one appropriated to the context of Iranian higher education. The research method was quasi-systematic review in which 41 articles selected from both Persian and English scientific sources consisted of the curriculum model and university curriculum development keywords. The articles are analyzed qualitatively by the method of expert judgment. The results of review indicated that the models are divided into two categories based on the type of design: process-based and result-based, and a range of themes of designing or arranging elements together, deciding on the place of program elements, program structure or organization, the patterns of learning and organizing materials, curricula structuring, university curriculum development process; academic design are emphasized in majority of documents. Agreed upon elements correspondingly comprised goals and objectives, content, or subjects, learning activities and experiences, teaching methods, implementation, and evaluation. Consequently, it is impossible to design a curriculum without considering the missions of the university, the context in which the university is situated, the stakeholders and the main elements of the curriculum. The final proposed research model covers these elements.
ملخص الجهاز:
نتايج مرور شبه نظام مند نشان داد که مدل ها بر اساس نوع based on the type of design: process-based andresult-based, and a range of themes of designing or طراحي به دو دسته مبتني بر فرايند و مبتني بر نتيجه تقسيم ميشوند، arranging elements together, deciding on the placeو طيفي از مضامين ديزاين کردن و يا چيدن عناصر در کنار يکديگر، of program elements, program structure orتصميم گيري در مورد جايگاه عناصر برنامه ، ساختار يا سازمان برنامه ، organization, the patterns of learning andorganizing materials, curricula structuring, الگوهاي يادگيري و سازماندهي مواد، ساختاربندي مدون برنامه هاي ;university curriculum development processدرسي، فرايند تدوين برنامه دانشگاهي، طرح آکادميک در اکثر academic design are emphasized in majority ofمستندات مورد تأکيد بوده است .
Keywords: designing, developing, curriculum, higher education, university ١ هيأت علمي موسسه پژوهش و برنامه ريزي آموزش عالي و مدير گروه نوآوري هاي آموزشي و درسي.
با اين حال ، واقعيت هاي موجود در نظام آموزش عالي ايران از جمله قديمي بودن سرفصل ها (بهرام بيگي، ١٣٩١)، تربيت نيروي انساني نامتناسب با نيازهاي جامعه و بازار کار (سادات هجرتي، ١٣٩٥؛ مرتضوي، ١٣٨٣؛ شفيعي و همکاران ، ١٣٩١؛ فائض و شهابي، ١٣٨٩)، عدم هماهنگي ميان سرعت شتابان توليد علم و دانش و برنامه درسي ٦ موجود (ولتري ٧ و همکاران ، ٢٠١١؛ سين ٨، ٢٠٠٨) و يادگيري زائد (حسينيلرگاني و فتحي واجارگاه ، ١٣٩٧) نشان از برنامه هاي درسي نامناسب و رويکرد برنامه ريزي درسي معيوب و ناکارآمد است .