خلاصة:
ارث در لغت به منای ترکه و اموالی است که از متوفی به جای میماند و در اصطلاح حقوقی عبارت است از انتقال مالکیت امول متوفی پس از مرگش به وراث است. یکی از پیچیدهترین مباحث حقوقی و فقهی تقسیم ارث است و همه مردم کم تا بیش طول زندگی خویش با این مسئله روبه رو میشوند. میزان سهمالارثی بنا به تعداد ورثه و جنسیت وراث، متفاوت است. در قرآن کریم، آیات متعددی مستقیم و غیر مستقیم به مسئله ارث و میراث و وارثان پرداخته. در این میان مشتقات واژه ارث بیشترین کاربرد را دارند. ریشه واژه ارث در قرآن کریم ۳۵ بار در قالب ۲۵ مشتق و در ۲۰ سوره و ۳۳ آیه به کار رفته است. این آیات با سه رویکرد اعتقادی، اخلاقی و آیات الاحکام، به موضوع ارث پرداختهاند. به مباحث ارث علم فرایض نیز گفته میشود که یکی از علوم فقهی اسلامی فرعی است. در این مقاله به تقسیم ارث و مقایسه بررسی تقسیم ارث در مذهب شافعی و شیعه امامی میپردازیم.
Inheritance literally means the estate and property left by the deceased and in legal terms it is the transfer of
ownership of the deceased property after his death to the heirs. One of the most complex legal and
jurisprudential issues is the division of inheritance and all people They face this problem for most of their lives.
The amount of inheritance share varies according to the number of heirs and the sex of the heirs. In the Holy
Quran, several direct and indirect verses deal with the issue of inheritance and heirs. Among these, the
derivatives of the word inheritance are the most used. The root of the word inheritance in the Holy Quran has
been used 35 times in the form of 25 derivatives in 20 suras and 33 verses. These verses deal with the subject of
inheritance with three approaches of belief, morality and verses of rulings. The issues of inheritance of science
are also called sub-sciences, which is one of the sub-sciences of Islamic jurisprudence.
ملخص الجهاز:
این فریضه الهی است و خداوند دانا (به مصالح شما) و حکیم است (در آنچه بر شما واجب نموده است) وَ لَکُمْ نِصْفُ مَا تَرَکَ أَزْوَاجُکُمْ إِنْ لَمْ یکُنْ لَهُنَّ وَلَدٌ فَإِنْ کَانَ لَهُنَّ وَلَدٌ فَلَکُمُ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَکْنَ مِنْ بَعْدِ وَصِیةٍ یوصِینَ بِهَا أَوْ دَینٍ وَ لَهُنَّ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَکْتُمْ إِنْ لَمْ یکُنْ لَکُمْ وَلَدٌ فَإِنْ کَانَ لَکُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَّ الثُّمُنُ مِمَّا تَرَکْتُمْ مِنْ بَعْدِ وَصِیةٍ تُوصُونَ بِهَا أَوْ دَینٍ وَ إِنْ کَانَ رَجُلٌ یورَثُ کَلاَلَةً أَوِ امْرَأَةٌ وَ لَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ فَإِنْ کَانُوا أَکْثَرَ مِنْ ذلِکَ فَهُمْ شُرَکَاءُ فِی الثُّلُثِ مِنْ بَعْدِ وَصِیةٍ یوصَی بِهَا أَوْ دَینٍ غَیرَ مُضَارٍّ وَصِیةً مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ عَلِیمٌ حَلِیمٌ؛ (نساء12) و برای شما نصف دارائی به جای مانده همسرانتان است، اگر فرزندی (از شما یا از دیگران و یا نوه یا نوادگانی) نداشته باشند (و باقی ترکه، برابر آیه قبلی، به فرزندانشان و پدران و مادرانشان تعلّق میگیرد) و اگر فرزندی داشته باشند، سهم شما یک چهارم ترکه است (و باقیمانده ترکه به ذویالفروض و عصبه، یا ذویالارحام یا بیتالمال میرسد.
نظام قرابتی در نظام قرابتی خویشاوندان بر اساس دوری و نزدیکی رابطه خویشاوندی طبقهبندی میشوند و در هر طبقه با حفظ میزان فرائض همان طبقه، ارث به گونهای تقسیم میشود که با وجود حتی یک نفر از طبقه اول، هرچند واسطه او با میت دور باشد یا مؤنث باشد، هیچ ارثی به طبقه یا طبقات بعدی نخواهد رسید.
(طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، ج4، ص120؛ عاملی، محمد بن حسین؛ ساوجی، نظام بن حسین، جامع عباسی و تکمیل آن، ص870) اهل سنت، در ترتیب طبقات ارث، ابتدا اصحاب فرائض را قرار میدهند، سپس عصبات نسبی و...