خلاصة:
امروزه بازار بورس یکی از مهمترین مکانها برای معاملات است و تاثیرگذاری آن در اقتصاد تا اندازه ای است که حذف آن از اقتصاد غیر ممکن است. بازار بورس با جمع آوری سرمایه های متفرق و اندک در جامعه به منظور رشد و توسعه اقتصادی امکان سرمایه گذاری در طرح های بزرگ تولیدی را فراهم می سازد. انگیزه اصلی سرمایه گذاران در این بازار، انجام معاملات و خرید و فروش سهام گوناگون برای دستیابی به سود و منافع است. اگر انجام معاملات در بازار بورس به صورت سالم و صحیح انجام پذیرد می تواند آثار مثبتی در رشد اقتصادی کشور داشته باشد. در این نوشتار ابتدا مفهوم بورس و انواع آن بیان شده و بعد احکام کلی بازار بورس و چالش های فقهی آن مورد بررسی قرار می گیرد. در نهایت مشروعیت فعالیت در بازار بورس در صورتی که در چارچوب احکام باب معاملات باشد اثبات می شود.
ملخص الجهاز:
واژگان کلیدی: بازار بورس، مشروعیت، بورس بازی، بورس کالا، قمار مقدمه هدف اصلی تشکیل بورس، مشارکت مردم در فعالیت های اقتصادی برای تأمین مالی مورد نیاز و هدایت سرمایه های خرد به سمت انجام پروژه های بزرگ و در جهت افزایش تولید است.
با توجه به اینکه بازار بورس در رشد اقتصادی و تولید ثروت نقش موثری دارد از این رو از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و لازم است که مشروعیت معاملات انجام شده در آن بررسی شود.
در ادبیات اقتصادی حاکم در جهان بین پیشرفت اقتصادی کشورها و گسترش بازار بورس رابطه مستقیمی وجود دارد؛ چون بورس یک نوع بازار مالی است که در آن سرمایه در معرض عرضه و تقاضا قرار می گیرد و تدبیری برای منحرف کردن مقدار زیادی از منابع کشور از تهیه کالاها و خدمات مصرفی به سوی تولید کالاهای سرمایه ای است، به عبارت دیگر، بورس از راه تشویق مردم به سرمایه گذاری از محل پس اندازهای خود سرمایه ها را متمرکز می کند و زمینه لازم را برای رشد و توسعه اقتصادی کشور فراهم می کند.
بر این اساس، خرید و فروش دارایی به منظور کسب درآمد از طریق تغییرات قیمت ها و استفاده از فرصت های موجود در بازار اسلامی، جایز است؛ گرچه ملازم با تولید خدمت (به مفهومی که مورد نظر شهید صدر است، یعنی نقل و انتقال در مکان) نیز نباشد.