خلاصة:
احزاب سیاسی (political parties) به عنوان ابزار اصلی دموکراسیهای مدرن امروزی شناخته میشوند، آنگونه که در اهمیت آن میتوان گفت : که بدون احزاب ، نمیتوان از دموکراسی و حکومت دموکراتیک سخن به زبان آورد. در این میان کشور ایران نیز از این روند مستثنی نبوده و در تاریخ سیاسی خود، شاهد احزاب سیاسی متعددی بوده است . که جرقه آن از انقلاب مشروطه ایران در تاریخ ١٤ مرداد ١٢٨٥ زده شد. متناسب با حضور احزاب متعدد و فراوان ، دولت و پارلمان لاجرم ، به تصویب قوانین ویژه ای در این عرصه شدند. که اصل ٢١ متمم قانون اساسی مشروطه بارزترین مصداق آن شمرده می - شود. هر چند این قوانین بدون ایراد نمیباشند، و گاها نقض غرض در تصویب آن ها وجود داشته است ، اما تصویب متکثر قوانین خاصی که بر گرد احزاب میچرخد، ١ _دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد، اسلامی واحد سنندج ، سنندج ، ایران younas.roshany44@gmail.com٢ _ استاد یار گروه حقوق ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج ، سنندج ، ایران arkansharifi@gmail.com حکایت از حضور فعال و جدی آن ها در تاریخ ساسی کشورمان (ایران ) دارد. که در این مقاله به تمامی قوانینی که به نوعی در ارتباط با احزاب سیاسی مطرح است ؛ را از ابتدای تاریخ ایران ، تا انقلاب اسلامی در تاریخ ١٣٥٧ خواهیم پرداخت
ملخص الجهاز:
اگر ما نيز فرض را به تفکيک مشروطه به سه دوره زماني مشخص ، همچون دکتر "يونس پارسا بناب " بگذاريم ؛ که به نظر جامع ترين اثر تحقيقي در مورد تاريخ تحليلي احزاب ايران (در دوجلد قطور به تعداد هر مجلد تقريبا بيش از ٧٠٠ صفحه )، مهم ترين احزاب 3 سياسي اين دوره _ دوره مشروطه _ عبارتند از: ١_ دوره ي اول انقلاب مشروطه (١٢٨٥_ ١٢٨٧) تا قبل از ظهور احزاب سياسي در دوره مشروطه ، انجمن هايي بودند که در خلأ احزاب ١ _ اکثريت اعضاي حزب سوسيال دموکرات روسيه که در سال ١٩٠٣ از لنين حمايت کردند، به "بلشويک ها" (برگرفته از کلمه بلشينستوو به معناي اکثريت ) و طرفداران "مارتوف " به "منشويک ها" (برگرفته از کلمه منشينستوو به معناي اقليت )، موسوم شدند.
ir/fa/news/ _ ١ خرداد ١٣٩۵ ٢ _ پارسا بناب يونس ، همان ، ص ۶١ ٣ _ بادام چيان اسداͿ، تحزب و تشکل از ديدگاه علمي و تاريخي، انتشارات انديشه ناب ، چاپ دوم ١٣٩٠،، ص ١١١ ٤ _ ناظري محمد رضا، شناسنامه احزاب سياسي ايران ، انتشارات پارسايان ، چاپ اول ١٣٨٢، ص ١٨ که حزب دموکرات بر اساس نظام نامه قديم فعال شود؛ اما عده اي ديگر از اعضا انشعاب کردند، و تشکيلاتي به نام "تشکيلات دموکرات هاي ضدتشکيلي" پديد آوردند.