خلاصة:
«اذاظرفیه» از جمله مفراداتی است که استعمال آن بیشتر در لسان عرب به چشم میخورد. مذهب بصریون وکوفیون و بسیاری
از نحویون در رابطه با احکام «اذا» اختلاف کردهاند اکثر نحویون قائل به این هستند که «ذا» دائم الاضافه بوده و مبهم بودن
زمان «ذا» با اضافه معین میشودء و عامل نصب آن جزاء میباشد. با فرض این مبناء باید دانسته شود که اضافه «ذ|» چه نوع
اضافهای است؟ ودرمواقعی که جزاء مشتمل بر حروفی صدارت طلب است که مانع عملکرد ما بعد درما قبل میشوه عمل جزاء
چگونه خواهد بود؟ مقابل آین قولء برخیء مخالف اضافه شدن «ذ» شدهاند و قائل به این هستند که «ذ|» اضافه نمیشود و
عامل نصب آن فعل شرط میباشدء قول سومی نیز وجود دارد که قائل به تفصیل شده تا مشکلی پش نیاید و آن اینکه اگر «ذا»
متضمن معنای شرطی بود؛ حکم اش مانند حکم اخواتش «متی» حیفماء ایان» است و اگرمتضمن معنای شرطی نبود مضاف وعامل
نصب آن فعلی است که در محل جزاء استعمال شده است. روش مقاله به این نحواست که نویسنده پس از تعریف مفردات مسئلهء
ادله هریک ازموافقین ومخالفین را ارائه کرده و سپس با بررسی و نقد ادله هر دو طرفء در مرحله نخست» قول به جوازاضافه شدن
«ذا» را در زمانی که متضمن معنای شرطیت را میپذیرد و عامل نصب موقعه اضافه جزاء ودرصورت عدم اضافه فعل شرط می
باشدء و اضافه آن از نوع اضافه معنویه بوده که حرف «لام» درتقدیر گرفته میشود وکسب تخصیص میکند.
Iza Zarfieh is among singular words that mostly used in the
language of Arab. The religion of Basriyun and Kufiyun and
most of Nahviyun have differences about “Iza” and majority of
Nahviyun say that “Iza” is permanent add and uncertainty of
time of “Iza” will be revealed by adding and the factor of its installation
is different parts. By assuming this basis, it should be
known that what is the type of addition “Iza”? And when different
parts are included into chancellery demand letters in which
it is a prevention for next performance to previous performance
and how is penal action? Against this saying, some people disagree
with adding “Iza” and say that “Iza” is not added and the
factor for its installation is condition verb. There is the third saying
that explained in detail to avoid problems and if it indicates
conditional meaning, its ruling is like several examples “Mata,
Heisama, Ayan” and if it does not indicate conditional meaning,
added part and its installation factor is verbal that is used in different
parts. The method of article is that writer after defining
singular ones of problem, presented the reasons of each supporters
and opponents and then by investigating and criticizing the
reasons of both parties, in the first stage saying to the permit of
adding “Iza” is done when it indicates conditional meaning and
installation factor is added and when there is no addition of con91
Abstracts
ditional verb, it may indicate spiritual addition that letter L is
placed in ordinance and achievement is allotted.
ملخص الجهاز:
جناب ابن حاجب رحمه الله در شرح مفصل مي فرمايد: وقت اذا به مجرد آمدن فعل معين مي شود، اگرچه مضاف اليه نباشد همانطور که وقت در اين مثال معين شده است : (زمانا طلعت فيه الشمس ) به اين سخن ، جناب رضي متعرض شده است وقائل به اين است که تخصيص خوردن اذا به خاطر وجود صفت بعد از آن است نه به مجرد ذکر شدن فعل ، اگر مجرد ذکر فعل براي «اذا» مخصص بودهرآينه «متي » در مانند «متي قام زيد» تخصيص مي خورد و حال اينکه هيچکس قائل به تخصيص خوردن نيست (استربادي ، ١٣٨٩ه -ش : ١٥٧/٣).
٢) عدم جواز قائلين به اضافه نشدن «اذا»، ازجمله ابن هشام انصاري مي گويند که عامل نصب «إذا» مانند ساير ادات شرط ، فعل شرط آن مي باشد ولي ابو البقاء بر اين قول اشکال کرده و گفته است : اين قول مردود است ، زيرا اگر عامل ، فعل شرط باشد، چون «إذا» اضافه به جمله شرطيه مي شود، آنگاه لازم مي آيد که مضاف اليه در مضاف عمل نموده در حالي که اين صحيح نمي باشد.