خلاصة:
بررسی دلالت واژگان در پرتو نظریۀ موسوم به بافت متن در علم معناشناسی اهمیت ویژهای دارد؛ زیرا بررسی لایههای معنایی واژگان، تلاشی در خوانش متن در چارچوب بافت متنی قلمداد میشود و شناخت و آگاهی از دلالت بافت در زبان، در درک چرایی انتخاب واژگان گوناگون سهیم است و مخاطب از نحوۀ چیدمان و تفاوت در موقعیتهای واژگان با تکیه بر دو محور جانشینی و همنشینی به معنا دست مییابد. در پژوهش حاضر کوشیده شده است با استفاده از روش توصیفیتحلیلی و با تکیه بر دو محور جانشینی و همنشینی، آیات متشابه داستان وسوسه ابلیس و راندهشدن او از بهشت بررسی ساختاری شوند. برخی از نتایج پژوهش نشان دادند در محور جانشینی، واژگان «وسوس، ازلّ»، «اخرج، اهبط و اذهب» و «اقعدنّ و ازینّ» به مقتضای بافت متنی و فضای حاکم بر داستان، گزینش شدهاند و همین امر در انسجام و تکمیل زنجیرۀ معنایی بین واژگان جانشین موثر بوده است تا از این طریق بهمنظور القای مفهوم و معنای مدنظر متکلم، واژگان جانشین در خدمت بافت متن قرار گیرند و بار معنایی جدیدی با توجه به سیاق و آیات پیسین و پسین به فضای داستان بخشند و به نوعی به توسیع معنایی متن منجر شوند.
Investigating the meaning of words based on context is important because
one of the common methods of understanding lexical semantics in a text is
the contextual approach. Actually, we can understand real meaning by
studying the semantic layers of words and achieve meaning based on two
axes of syntagmatic and paradigmatic. The present study using a
descriptive-analytical method and relying on the two axes of syntagmatic
and paradigmatic has tried to structurally study the similar verses to the
story of the temptation of the devil and his expulsion from heaven. Some
research results showed that in the axis of Paradigmatic, the words"
“Tempted, Slipped”, “Go out, Descend "and “Adorning, Sitting” have been
selected according to the textual context and the atmosphere of the story.
And this factor has been effective in the coherence and completion of the
semantic chain between the substitute words so that to induce the concept
and meaning intended by the speaker, the substitute words serve the context
of the text and give a new semantic load according to the context and verses
back and forth to the story space, and somehow lead to the semantic
expansion of the text.
ملخص الجهاز:
واکاوی دلالتهای واژگانی داستان ابلیس در داستانهای متشابه قرآن کریم با رویکرد بافتی مرضیه کهندل جهرمی 1، محمود آبدانان مهدی زاده *2، قاسم بستانی 3، فاطمه احمدی نسب 4 1- دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران kohandel@isc.
برخی از نتایج پژوهش نشان دادند در محور جانشینی، واژگان «وسوس، ازلّ»، «اخرج، اهبط و اذهب» و «اقعدنّ و ازینّ» به مقتضای بافت متنی و فضای حاکم بر داستان، گزینش شدهاند و همین امر در انسجام و تکمیل زنجیرۀ معنایی بین واژگان جانشین مؤثر بوده است تا از این طریق بهمنظور القای مفهوم و معنای مدنظر متکلم، واژگان جانشین در خدمت بافت متن قرار گیرند و بار معنایی جدیدی با توجه به سیاق و آیات پیسین و پسین به فضای داستان بخشند و به نوعی به توسیع معنایی متن منجر شوند.
در این پژوهش سعی شده است با استفاده از برخی ابزارهای بافتی معرفیشده در معناشناسی، تفاوتهای مفهومی و مقصودی واژگان و تعابیر این دسته از آیات بررسی شوند تا با کشف روابط معنایی حاکم بر واژگان در هر یک از پردههای این داستان و همچنین، انسجام واژگانی حاصل از کشف روابط معنایی بین واژگان، گوشهای از ارزش معنایی واژگان داستانهای قرآنی نشان داده شود؛ بنابراین، در این جستار تلاش میشود با بررسی و واکاوی علتهای جانشینی واژگانی در آیات متشابه داستان وسوسۀ ابلیس، با توجه به بافت زبانی و با تکیه بر محورهای جانشینی و همنشینی به سؤالات زیر پاسخ داده شود: 1- بافت زبانی چه نقشی در تغییر و جانشینی واژگان در داستان وسوسه ابلیس دارد؟ 2- واژگان منتخب در داستان وسوسه ابلیس با توجه به مقوله بافت و محور جانشینی داراي چه بار معنايياند؟ 2.