خلاصة:
مساجد یکی از نمودهای مهم جهان بینی اسلامی در قلمرو شهرهای جهان اسلام هستند که همواره تنوعی از کارکردهای مختلف را در شهرها بر عهده داشتهاند. از میان کارکردهای متنوعی که مساجد همواره نقش آفرینی میکردهاند، محور اصلی این پژوهش بر بررسی کارکردهای اجتماعی مساجد در جامعه معاصر و به طور خاص، فهم چگونگی ارتباط میان مساجد با پایداری اجتماعی استوار گردیده است. پژوهش با استفاده از روش پیمایشی و پرسشنامه محقق ساخته انجام گردید. جامعه آماری پژوهش شهروندان بالای 20 سال شهر مشهد و نمونه آماری برابر با 400 نفر است. محلات هدف شامل محله کوثر، محله سجاد، محله طلاب، محله قائم و محله میثم است. یافتههای پژوهش گویای تاثیر مثبت نقش مساجد و کمیت و کیفیت ارتباط شهروندان با آنها در شکل گیری پایداری اجتماعی در محلات منتخب میباشد. بررسیها نشان داد که کیفیت عملکرد مساجد و تنوع عملکردی آنها که باعث افزایش رضایتمندی شهروندان از مساجد میگردد، در ارتقاء پایداری اجتماعی و شاخصهای آن همچون تعلق مکانی، مشارکت اجتماعی، سرمایه اجتماعی و احساس امنیت اجتماعی تاثیرگذار بوده است. نتایج گویای وجود همبستگی معنیداری و مستقیمی میان تعامل با مسجد و پایداری اجتماعی و شاخصهای آن می-باشد. یافتههای توصیفی نیز نشان میدهد که با بهبود تعامل افراد با مساجد، کیفیت پایداری اجتماعی آنها نیز ارتقاء یافته است.
The mosques are one of the important manifestations of the Islamic worldview in the cities of the Islamic world, which have always had a variety of different functions in cities. Among the various functions that mosques have always had, the main focus of this research is based on the study of social functions of mosques in contemporary society (cities) and in particular, understanding how mosques relate to social sustainability in human settlements. Accordingly, the purpose of this study is to understand the relationship between mosques and social stability in Iranian urban areas. the research was conducted by a survey method and a researcher-made questionnaire. the statistical society is citizens over 20 years old in Mashhad and the sample size is 400. study areas include Kowsar, Sajjad, Tollab, Ghaem and Meysam neighborhoods. findings indicate that the mosques have positive effects on quality of social sustainability in selected neighborhoods. the quality of mosques and their functional diversity, which causes to increase citizens' satisfaction of mosques, has been effective in promoting social sustainability and its indicators such as sense of place, social participation, social capital and sense of social security. according to the findings, citizens who have more presence in mosques to participate in various activities including worship, social and etc., activities, have a higher level of social sustainability than those who have less contact with mosques.
ملخص الجهاز:
واکاوي تأثير تعامل و رضايت مندي از مساجد محله اي بر کيفيت پايداري اجتماعي شهروندان در مناطق شهري )شهر مشهد(١ ١دکتر سيد هادي حسيني ۲ فاطمه نوروزيان ۳ چکيده مساجد يکي از نمودهاي مهم جهان بيني اسلامي در قلمرو شهرهاي جهان اسلام هس تند که همواره تنوعي از کارکردهاي مختلف را در شهرها بر عهده داشته اند.
بر اين مبنا، سؤال اصلي که اين پژوهش به دنبال پاســخگويي است ، اين است که آيا کيفيت کارکردي و کالبدي مساجد و نقش آنها در ترغيب شهروندان به حضور و مشارکت در فعاليت هاي مختلف مساجد ميتواند زمينه را براي بهبود و ارتقاء تعاملات اجتماعي و ايجاد پايداري اجتماعي در محلات شهري و ميان شهروندان فراهم نمايد.
ويژگيهاي عمومي پاسخگويان در محلات مورد مطالعه متغير لار قديم ميانگين )13/08 ±( 39/03 سن ميانه 36 کمترين و بالاترين )٢٠( و )٩٠( زن 36/3 جنس يت )درصد( مرد 63/7 سيکل و پايين تر 22/7 تحصيلات )درصد( ديپلم و فوق ديپلم 53/5 ليس انس و بالاتر 23/7 متاهل 73/9 تاهل مجرد 26/1 کمتر از ٢ سال 10/9 بين ٢ تا ٥ سال 15/7 سابقه سکونت در محله بين ٥ تا ١٠ سال 18/7 بيش از ١٠ سال 54/7 در بخش تحليل داده ها، ابتدا به بررســي ميزان رضايتمندي شهروندان )افرادي که با مساجد ارتباط فعال داشــته اند( در محلات مورد مطالعه از کيفيت کارکرد مساجد در حوزه هاي مختلف پرداخته شــده و سپس موضوع حضور در مسجد و ارتباط آن با پايداري اجتماعي بررسي گرديده است .