خلاصة:
خضر از نمادهای پرکاربرد و محبوب در شعر فارسی است. خضر، نام پیامبر یا حکیمی است که در جست وجوی آب
زندگانی به ظلمات رفت و به بیمرگی دست یافت و از آن پس ماموریت یافت که در صحراها به راهنمایی
گم کرده راهان بشتابد. همچنین او مصاحب موسی (ع) بود و میان آنان حکایت های پرحکمت گذشت. شاعران پارسی
سرا با نظر به جنبه های گوناگون زندگانی و شخصیت خضر، مضامین فراوان و متنوع آفریدند و خضر از متداول ترین
دستمایه های مضمون پردازی در شعر غنایی و عرفانی فارسی شد. در این اشعار، خضر نماد بیمرگی و جاودانگی، راهنما،
مرشد و پیر طریقت، انسان کامل، پرهیزگار و عزلت گزین شد و مبنای بسیاری از تصویرسازیها و مضمون پردازیها
گردید امیرخسرو دهلوی، شاعر پارسیسرای هندوستان، از بزرگ ترین شاعران تمام تاریخ ادب فارسی است. او که به
سعدی هندوستان شهرت دارد، شعر فارسی را در هند به اوج رساند. خضر در شعر امیرخسرو دهلوی نیز حضوری
گسترده دارد و نماد انسان کامل و جاودان است. در مقالۀ حاضر به روش تحلیلی و توصیفی به بررسی اوصاف خضر در
دیوان امیرخسرو دهلوی پرداخته میشود و هدف، ترسیم سیمای خضر از خلال اشعار امیرخسرو و پی بردن به اندیشه و
نگرش امیرخسرو به مسائلی مانند جاودانگی و راهنمایی و کمال بشری است.
ملخص الجهاز:
اوصاف خضر در ديوان اميرخسرو دهلوي فائزه رفيعي١، ناهيد حسيني شکرابي٢ و فاطمه زارعي ٣ ١)دانشجوي دکتري زبان و ادبيات فارسي دانشگاه آزاد اسلامي واحد چالوس Faezehrafiei2013@gmail.
در اين اشعار، خضر نماد بيمرگي و جاودانگي، راهنما، مرشد و پير طريقت ، انسان کامل ، پرهيزگار و عزلت گزين شد و مبناي بسياري از تصويرسازيها و مضمون پردازيها گرديد اميرخسرو دهلوي، شاعر پارسيسراي هندوستان ، از بزرگ ترين شاعران تمام تاريخ ادب فارسي است .
مطابق اين داستان و نيز با نگاه به ديوان شعر اميرخسرو دهلوي درمييابيم که خضر در انديشۀ ايمرخسرو، حضوري پررنگ و تأثيرگذار دارد.
اين مقاله , بر آن است که بن مايه عرفاني داستان موسي و خضر (عليهما السلام ) را در شعر فارسي و عربي بررسي نمايد و رمزها, اشارات و دلالت هاي معنايي استفاده از داستان موردنظر را در اشعار موردنظر, تحليل کند.
در حقيقت اين شاعر نامدار بخش عمده زندگي خود را در خدمت به سلاطين مختلف روزگارش گذراند، وي مدتي در درگاه جلال الدين فيروز شاه بنيانگذار و نخستين پادشاه سلسلۀ خلجي دهلي اقامت داشت و لقب اميري گرفت اما عاملي که باعث پيشرفت وي در عرصه شعر و شاعري شد، شاگردي نزد يکي از برجسته ترين مشايخ و عارفان آن دوره يعني شيخ نظام الدين محمد بن احمد دهلوي معروف به نظام اولياء بود (صفا، ١٣٦٩، ج ٦: ٨٣-٨٤).
٤-١-٢- اهميت و ويژگي آثار اميرخسرو دهلوي يکي از پرکارترين شاعران پارسيگوي بود که بنا به گفته جامي، ٩٩ کتاب تصنيف کرده است .