خلاصة:
فیثاغوریان را میتوان در دستهی فیلسوفان جانشناس (در مقابل فیلسوفان جهانشناس) قرارداد. بخشی از تعالیم آنها، تعالیم باطنی است و این امر شاید توجیهکنندهی اطلاع اندک ما از آرای آنها باشد. رأی فیثاغورس، بنیانگذار این مکتب، در باب «اصل اشیا» او را به فیلسوفان الئائی نزدیک میسازد. طبق نظر وی اصل اشیا عدد است. از این سخن تفاسیر متعدد و بر آن نقدهای گوناگون شده است. فیثاغوریان برای انسان سنخهایی قایل شدهاند که برخی آن سنخشناسی را خاستگاه نظریهی سه جزئی نفس افلاطون میدانند؛ هرچند باید به تفاوت این دو تفطن داشت و نتایجی را که فیثاغوریان از آن رأی خود در باب غایت حیات انسان و نقش فلسفه در رسیدن به آن غایت مد نظر داشتند، از نظر دور نداشت.
ملخص الجهاز:
"نگاهی به آرای جهانشناختی و انسانشناختی فیثاغوریان مرتضی قرایی گرکانی 1 چکیده کلیدواژهها عضو هیأت علمی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی 1- فیلسوف جهانشناس و جانشناس فیلسوفان را از جهت نوع مسایل و موضوعات تفکر و تحقیق میتوان به دو گروه تقسیم کرد: نخست متفکران جهانشناس، مردان اندیشهای که در باب کیهان و جهان، چگونگی وجود موجودات و پیوند و ارتباط موجودات، تأمل و پژوهش کردهاند؛ این فلاسفه را باید فیلسوفان آفاقی نامید؛ چرا که مهمترین دغدغههای آنان شناخت ساحتهای درونی انسان و خودشان نبوده؛ بلکه در بارهی جهان و کیهان بررسی و تحقیق کردهاند؛ یعنی اگر انسان- نه خود- را و حتی اگر خویشتن را نیز مورد مطالعه قرار داده، به عنوان موجودی از موجودات و یا فردی از نوع انسان به انسان و خود نگریستهاند.
6-3- عدد، نماد اشیا و امور در قول اول و دوم عدد به همین معنا به کار میرفت و از عدد همان مفهومی اراده و قصد میشد که امروزه میفهمیم؛ یعنی مراد از عدد معنای متعارف امروزی بود؛ اما در قول سوم عدد را به معنای آنچه امروزه به آن عدد می گوییم، به کار نمیبرند؛ بلکه عدد نوعی نماد است؛ به دیگر بیان ما با کاربرد هر عددی نوعی اشاره به یک موجود داریم؛ بنابراین وقتی فیثاغورس و فیثاغوریان عدد چهار را به کار میبرند، به عدالت و زمانی که عدد سه را استعمال میکنند، به ازدواج و با عدد هشت به عشق اشاره میکنند و..."