خلاصة:
نوشتار حاضر در دو بخش تنظیم شده است: در بخش اول، اقسام کتاب شناسی ها تبیین شده اند و در بخش دوم، به برخی از کاربردها و فایده های تحقیقی درباره قلمرو و اقسام کتاب شناسی ها تدوین کتاب شناسی در عصر حاضر پرداخته است.
ملخص الجهاز:
"اگر با گردآوری و تنظیم این اطلاعات،کتابشناسی یا کتابنامهای تهیه شود به آن«کتابشناسی تنظیمی یا شمارشی»میگوییم(مرادی،مرجعشناسی،45)که بیش از آنکه جنبۀ علمی داشته باشد،هنری و فنی است؛زیرا هدف آن،شناساندن و توصیف منظم کتابهایی است که برای پژوهش در منظور خاص،چهبسا به آنها نیازباشد یا کتابهایی که ویژگیهای مشترک دیگری باهم دارند که به آن کتابشناسی نظاممند (citametsyS) نیز گفته میشود(دانشنامۀ کتابداری،350).
)کتابشناسی کتابخانۀ خاص کتابخانه در تعریفهای جغرافیایی،جزو حدودهای تعریفشده در علم جغرافی نیست،اما چونمکان خاصی است و بسیاری از کتابشناسیها نیز فهرستی از کتابهای یک کتابخانۀ خاصهستند و حتی کتابشناسی کتابخانهای،از کهنترین فهرست و کتابشناسیهاست و بیشتریننوع کتابشناسی از اینگونه است،چنانکه همۀ فهرستهای کتابخانهها را میتوان کتابشناسینامید،ازاینرو آنها را در این تقسیمبندی جای دادیم.
)کتابشناسی گذشتهنگر (yhpargoilbiB evitcepsorteR) این نام بر کتابشناسیهایی اطلاق میشود که به معرفی آثاری میپردازند که در گذشته منتشرشدهاند که بیشتر به صورت کتاب عرضه میگردند؛گرچه نوع نشریهای آن نیز وجود دارد.
اقسام کتابشناسی از نظر انتفاعی کتابشناسیها باتوجه به اهداف اقتصادی تهیهکنندگان آنها،به دو گروه تقسیم میگردد: الف)تجاری:هدف از تهیه این دو نوع از کتابشناسیها که بیشتر در مراکز انتشاراتی وکتابفروشیها منتشر میشود و با هدف معرفی کتابهای یک ناشر یا کتابهای موجود در بازارانتشار مییابند،درآمدزایی است.
0. اقسام کتابشناسی از نظر کیفیت تهیه و تدوین کتابشناسیها به دو صورت تهیه میشوند:(1)ردیف اول:کتابشناسیهایی کهکتابشناس برای تهیه و تدوین آنها مستقیم به خود منابع رجوع میکند و کلیهویژگیهای شناسنامهای،ظاهری و محتوایی را که با مطالعه خود آن منبع به دست میآورد،در کتابشناسی میآورد؛(2)ردیف دوم:در اینگونه از کتابشناسیها که معمولا بهصورت فشرده و یا تخصصی و در موضوع خاصی هستند،کتابشناس برای گردآوریاطلاعات کتابها،از اطلاعات کتابشناسیهای ردیف اول استفاده میکند و خود مستقیمبه منابع مراجعه نمیکند(دانشنامه کتابداری،346)."