خلاصة:
توزیع متناسب منابع بین بخشهای مختلف جامعه و توجه به توسعه اجتماعی به معنی فراهم آوردن امکانات اولیه آموزشی و بهداشتی جوامع، در دراز مدت تأثیر زیادی در توسعه کشورها دارد. بیشتر کشورهای در حال توسعه که بهمراحل بالای توسعه اقتصادی رسیدهاند نیز در مراحل اولیه توسعه خود به توسعه اجتماعی توجه ویژهای داشتهاند. در این مقاله تلاش شده است تا ساختار اجتماعی پنج کشور آسیای مرکزی بهصورت تطبیقی مورد بررسی قرار گیرد. با این هدف رشد و توسعه بخشهای بهداشت، آموزش و درصد هزینههایی را که دولت در این حوزهها داشته و همچنین برابری جنسیتی بهطور تطبیقی بررسی شده است. شاخصهای توسعه اجتماعی کشورهای منطقه در دو بخش آموزش و بهداشت مورد تحلیل قرار گرفتهاند. از نظر آموزشی، شاخصهایی چون وضعیت سواد، ثبتنام در دورههای مختلف ابتدایی، متوسطه و پایانی و برابری جنسیتی در جامعه مورد بررسی قرار گرفته است. از نظر ساختار بهداشتی نیز مقایسه جایگاه این کشورها با استفاده از شاخصهایی چون امید به زندگی، میزان مرگ و میر کودکان، مادران، دسترسی به آب بهداشتی سالم و دسترسی به تسهیلات بهداشتی صورت گرفته است.
Fair distribution of resources among various parts of the society and attention to social development in terms of providing primary educational and health facilities will bring about lasting effects on the countries' development. This paper tries to study social structures in five Central Asian nations. To do this، growth in sectors like health، education and percentage of state expenditures in these sectors as well as gender equality are analyzed in a comparative manner. These countries' social development indicators are assessed in two sectors including health and education. In educational domain، such indicators as literacy، enrollment in elementary and secondary schools and gender equality in the society are evaluated. In health area، a comparison is made using such indicators as life expectancy، child mortality rate، access to sanitary water as well as access to health services.
ملخص الجهاز:
org/ همانطور که جدول نشان میدهد، هرچند که آمار ازبکستان و ترکمنستان در دسترس نیست ولی آموزش در منطقه آسیای مرکزی از وضعیت مناسبی برخودار است و حدود 90 درصد دانش آموزان در دوره ابتدایی ثبت نام میکنند.
در این بخش وضعیت برابری جنسیتی بین کشورهای منطقه در شاخصهای مختلف آموزشی و امید به زندگی و همچنین درصد کرسیهای پارلمانهای ملی در اختیار زنان مورد بررسی قرار میگیرند.
بررسی درصد کرسیهای مجلسهای ملی در اختیار زنان در آسیای مرکزی بهعنوان یکی از شاخصهای نشان دهنده برابری جنسیتی، بیانگر این است که در سال 2008 وضعیت کشورهای منطقه تقریبا یکسان و نزدیک بههم بوده است و بهجز قرقیزستان که حدود یک چهارم کل کرسیهای مجلس این کشور در اختیار زنان بوده و بیشتر از دیگر کشورهای منطقه است.
همانطور که از جدول بالا پیداست از نظر نسبت هزینههای عمومی در بخش بهداشت به کل تولید ناخالص داخلی در آسیای مرکزی در سال 2004 ترکمستان بیشترین هزینه (3/3 درصد) را در این بخش داشته است و ازبکستان (4/2 درصد) در جایگاه دوم قرار دارد.
ولی از نظر دیگر شاخصهای بهداشتی همچون نسبت جمعیت دارای دسترسی به آب سالم، وضعیت کشورها بین 100-60 درصد متغیر بوده است که در تمام این مدت تاجیکستان پایینترین میزان دسترسی را داشته است.
موقعیت توسعه اجتماعی ترکمنستان به نسبت بدتر از وضع اقتصادی این کشور است بهشکلی که از نظر شاخصهای بهداشتی از جمله مرگ و میر کودکان و نوزادان و همچنین دسترسی به آب آشامیدنی سالم در جایگاه چهارم منطقه و تنها قبل از تاجیکستان قرار دارد.