Abstract:
پیشینه مفردات پژوهی قرآن کریم به سال ها و دهه های آغازین صدر اسلام بازمی گردد. در میان صحابه رسول خدا(ص) پس از امام علی(ع)، عبدالله بن عباس را باید مشهورترین و برجسته ترین مفسر قرآن برشمرد. با وجود شواهد و قرائن روشن و استوار در تبیین جایگاه و نقش ارزنده ابن عباس در تفسیر مفردات قرآن و اتکای او به منابع اصیل عربی از جمله اشعار و ضرب المثل ها، برخی همچون ایگناس گولدزیهر با طرح برخی توهمات، اصالت میراث تفسیری ابن عباس در شرح واژگان قرآن را زیر سوال برده و بیشتر آن را نتیجه پرسش های او از شخصی به نام ابوجلد، جیلان بن فروه، دانسته اند. این پژوهش بر آن است تا ضمن طرح این ادعا، بر پایه پاره ای شواهد و گزارش های روایی و تاریخی، نادرستی آن را اثبات نماید.
The survey on Quranic Lexicons dates back to the early years
and decades of early Islam. Abdollah Ibn 'Abbas can be
considered the most famous and outstanding Quranic interpreter
of all Prophet's Companions with the exception of Imam Ali.
Some like Ignaz Goldziher - bringing up a number of illusions
and without considering the so many firm and obvious reasons
and evidences confirming the valuable role and status of Ibn
'Abbas in interpreting Quranic Lexicons and confirming his
reliance on genuine Arabic sources including Pre-Islamic
Poetry and proverbs – have raised doubts about the genuineness
of Ibn 'Abbas's interpretation heritage of lexicology. They
believe that it is the outcome of his questions from a person
named Jilan ibn Farvah. This survey tries to prove the
inaccuracy of the claim according to some historical and
narrative reports and evidences.
Machine summary:
از آنجـا کـه عـوف اعرابـي در شمار شاگردان محمد بن سيرين يـاد شـده [٨١، ٣٤٨/٢٥] و محمـد بـن سـيرين نيـز از شـاگردان ابوالجلد جيلان بن فروه ؛ از اين رو، به صورت طبيعي، عوف ميبايست به واسطۀ ابن سيرين از ابوجلد روايت کرده باشد.
٣. گونه شناسي روايات جيلان بن فروه رهاورد محتواسنجي روايات جيلان ، بازشناسي شخصيت اجتماعي و رويکـرد اعتقـادي و اخلاقي او و مهم تر از همه دست يابي به گرايش ها و تخصص علمي وي است ؛ اين کـه آيـا چهرٔە لغوي او از لابه لاي روايات به نمايش در ميآيد تا ابن عباس (عرب خـالص قرشـي) براي دريافت معناي بيشتر واژگان قرآن بدو مراجعه و اعتماد کرده باشد، پرسشـي اسـت که پاسخ آن در پايان اين بخش روشن ميشود.
حال جاي اين سؤال باقي است که ابن عباس که خود، حقيقـت «الرعـد» را از رسـول خدا گزارش کرده ، چرا ماهيت آن را از ابوجلد، تابعي سـاکن بصـره ، پرسـيده اسـت ؟ دو پاسخ براي اين پرسش به ذهن ميرسد: نخست آنکه ابـن عبـاس در پـي آن بـوده کـه از ديدگاه يکي از چهره هاي علمي و آشنا با متون کهن در اين زمينـه ، آگـاهي يابـد، ديگـر آنکه با اطلاعي که از معناي اين واژه داشته ، سطح آگاهي و سواد جيلان را ارزيابي کند.