Abstract:
باغ شاه که در دوران صفوی به عنوان باغ حکومتی و محل دیوانخانه در شهر نوپای اشرفالبلاد بنیان نهادهشد، از آغاز برپاییاش تاکنون متحمل تغییرات بسیاری شده، اما بیش از آنچه در کالبد درونیاش تغییرکند، شاهد تغییرات در بافت پیرامون خود بودهاست. باغی که زمانی در میان مجموعه باغهای اشرفالبلاد، برکل شهر اشراف داشته، اکنون بدون کوچکترین نشانی از شکوه و جلال پیشین، درمیان کوچهها و خانههای شهر بهشهر محبوس شدهاست.
از سوی دیگر باغ شاه بهشهر، یکی از معدود نمونههای هنر باغسازی ایرانی در اقلیم مرطوب میباشد که تا امروز باقی ماندهاست و میتواند به عنوان شاهدی زنده وگویا روایتکننده نقش باغ حکومتی در شهر متفاوتی چون اشرفالبلاد در ایران دوره صفوی باشد.
شناخت صحیح از چگونگی روابط اصیل حاکم میان باغ و بستر قرارگیری آن و بررسی عوامل لطمهزننده به آن میتواند راهگشای بسیاری از مسائلی باشد که امروزه مانند خطری اصالت باغ را تهدید میکنند. بنابراین در مقاله حاضر سعی شده است تا ازطریق مطالعه اسناد تاریخی و بررسی نقشههای وضع موجود و مطالعات میدانی، جایگاه باغشاه در زمان برپاییاش در شهر اشرفالبلاد و رویکرد شهر به آن بازشناسی شود و با تطبیق اطلاعات مربوط به گذشته و حال حاضر، روند تغییرات این رویکرد درطول زمان مورد بررسی قرارگیرد. درنهایت ضمن مرور و بررسی آسیبها و لطماتی که در نتیجه این تغییرات به اصالت اثر وارد شده است، مشکلات ایجاد شده در رابطه با درک و تشخیص هویت این باغ تاریخی مورد بررسی و تحلیل قرارگرفته است.
Bagh-e Shah (King’s Garden) was built، originally functioning as Divan-Khaneh (a royal visiting place) in Safavid period. This edifice located in Ashraf al-Belad (today known as Behshahr، one of the northern cities of Iran) has undergone major changes from the time of its establishment. The extent of changes in the neighboring surroundings، however، has been much more than those of the interior. Serving once as the most famous landmark of the city، the royal garden now has been entangled among the local houses and alleys devoid of slightest glory which it used to be proud of. Bagh-e Shah is in fact، one of the surviving prime examples of the Persian gardens in humid climate، unique in its kind; it vividly represents the traditional function of a royal garden in a distinct city like Behshahr- the summer capital of the country in Safavid period. Therefore، an appreciation of the interaction governing between the Bagh and its surroundings and of destructive factors threatening its identity seems unavoidable. This study aims to investigate the available historical records of Bagh-e-shah garden on its situation، position and function at the time of establishment in the town of Ashraf al-Belad and the damages imposed to its originality.