Abstract:
حصارها و دروازهها در قرون میانه اسلامی از اهمیت دفاعی بالایی برخوردار بودند. وجود این سازهها، بهعنوان معمولترین شیوه دفاع غیرعامل مانعی جدی بر سر راه قوای محاصرهکننده شهر بود؛ از این رو اهتمام ویژه پادشاهان و فرمانروایان را به بازسازی و تقویت این سازههای دفاعی در دورههای مختلف در پی داشت. حصارها و دروازههای قاهره، بهعنوان یک پایتخت- شهر مشهور در قرون میانه اسلامی و بهسبب موقعیت سوقالجیشی، شرایط ویژه جغرافیایی، تجاری و سیاسی آن، بارها تجدیدبنا شد. این مطالعه، با استناد به منابع اصیل تاریخی و جغرافیایی، فرایند احداث، بازسازی، تکامل و تحول مهمترین استحکامات دفاعی شهر قاهره (حصارها و دروازهها) را از آغاز تأسیس تا پایان دوره صلاحالدین ایوبی به همراه کارکردهای آنها بررسی کرده است.
Machine summary:
این مطالعه ، با استناد به منابع اصیل تاریخی و جغرافیایی، فرایند احداث ، بازسازی، تکامل و تحول مهم ترین استحکامات دفاعی شهر قاهره (حصارها و دروازه ها) را از آغاز تأسیس تا پایان دوره صلاح الدین ایوبی به همراه کارکردهای آن ها بررسی کرده است .
٤. این گونه از منجنیق ها در بالای برج های حصارها و قلعه ها نصب میشد؛ از ایـن رو، در مقایسـه بـا منجنیـق هـای هجومی، کوچک تر بوده و قدرت کمتری داشت (نک : الزردکاش ، ١٠٦به بعد)؛ مـدافعان بـا پرتـاب سـنگ ، بـه وسـیله منجنیق های نصب شده بر باروها، دبابه های دشمن را منهدم میساختند؛ در مقابل ، مهاجمان نیـز بـرای حفاظـت از دبابه ها، چاره ای جز فاصله گرفتن از پرتابه ها یـا گذاشـتن چـوب و حصـارهای محکـم در برابـر سـنگ هـای پرتـابی نداشتند (نک : سامرائی، ٨؛ هم چنین برای نمونه هایی از به کارگیری منجنیق های دفاعی در نبـرد حصـار و اطـلاع از دیگر انواع منجنیق ، به عنوان مهم ترین سلاح پرتابی، نک : نورمحمدی و بیاتلو، ١٧١به بعد).
در منابع تاریخی، به ویژه خطط مقریزی، سه دوره مهم از ساخت و تکمیل حصارها و دروازه های قاهره تا پایان حکومت صلاح الدین تفکیک پذیر است .
قاهره را باید قدری با تردید نگریست ؛ چه ذکر پنج دروازه برای قاهره در سطور بعدی این گزارش تأییدی ضمنی است بر وجود بارو؛ مگر این که منظور او را از «شهر بارو ندارد» به «شهر باروی محکم و استوار ندارد» تأویل و تفسیر کرد و چنین نتیجه گرفت که سور ساخته جوهر، بیش از ٨٠ سال دوام نیاورده بوده و در زمان المستنصربالله فاطمی تخریب شده و بدرالجمالی 26 سوری دیگر بر گرد قاهره کشیده است .