Abstract:
ارزیابی و تحلیل سیستمهای شهری نشانگر سیاست گذاریها و نحوه پخشایش جمعیت در پهنه سرزمین میباشد. با مطالعه این امر نحوه پخشایش و میزان تعادل در توزیع جمعیت مشخصتر میشود. در ارزیابی سیستمهای شهری مدلهای بسیار فراوانی مطرحاند. این مدلها دارای نتایج بسیار متفاوتیاند، به طوری که کاربرد دو مدل متفاوت در یک موضوع مشخص حصول نتایج متفاوت را به همراه دارد. هر کدام از مدلهای ریاضی دارای درجه اهمیت متفاوتی اند که در بررسیها بیتوجهی به این موضوعات میتواند مسأله ساز باشد. برای حصول به این هدف در این پژوهش که از نوع تحقیق کاربردی– توسعهای با روش توصیفی– تحلیلی است، ابتدا به وسیله شاخصهای نخست شهری، رتبه– اندازه زیپف و ضریب آنتروپی سیستمهای شهری درمناطق نه گانه کشور مورد بررسی قرار گرفتهاند و در مرحله بعد با استفاده از نظرات استادان مرتبط با موضوع، اهمیت هریک از این مدلها تعیین شدند. نتیجه حاصل از این پژوهش نشان داد که منطقه یک دارای متعادلترین وضعیت و منطقه پنج نا متعادلترین منطقه است.ارزیابی و تحلیل سیستم های شهری نشانگر سیاست گذاریها و نحوه پخشایش جمعیت در پهنه سرزمین می باشد. با مطالعه این امر نحوه پخشایش و میزان تعادل در توزیع جمعیت مشخص تر می شود. در ارزیابی سیستم های شهری مدل های بسیار فراوانی مطرح اند. این مدل ها دارای نتایج بسیار متفاوتی اند، به طوری که کاربرد دو مدل متفاوت در یک موضوع مشخص حصول نتایج متفاوت را به همراه دارد. هر کدام از مدل های ریاضی دارای درجه اهمیت متفاوتی اند که در بررسی ها بی توجهی به این موضوعات می تواند مسأله ساز باشد. برای حصول به این هدف در این پژوهش که از نوع تحقیق کاربردی – توسعه ای با روش توصیفی – تحلیلی است ، ابتدا به وسیله شاخص های نخست شهری ، رتبه – اندازه زیپف و ضریب آنتروپی سیستم های شهری درمناطق نه گانه کشور مورد بررسی قرار گرفته اند و در مرحله بعد با استفاده از نظرات استادان مرتبط با موضوع ، اهمیت هریک از این مدل ها تعیین شدند. نتیجه حاصل از این پژوهش نشان داد که منطقه یک دارای متعادل ترین وضعیت و منطقه پنج نا متعادل ترین منطقه است .
Machine summary:
"فاطمه بهفروز (١٣٧١) در پژوهشی تحت عنوان تحلیلی نظری – تجربی برای متعادل سازی توزیع فضایی جمعیت در سیستم شهرهای ایران نشان میدهد که مهاجرت روستاییان به شهرها و رشد شهرنشینی از جمله عواملی بوده که الگوی سیستم شهرهای ایران را با توزیع فضایی نامتعادل روبه رو کرده و در این میان اندازه جمعیتی شهر تهران همواره در حد بسیار بالایی نسبت به سایر شهرها قرار دارد که نخست شهری را پدید آورده است .
نادر زالی (١٣٧٩) در پژوهش با عنوان سطح بندی توسعه منطقه ای (نمونه موردی : استان آذربایجان شرقی ) به این نتیجه رسیده است که تجمع و تراکم جمعیت و فعالیتهای اقتصادی در چند قطب کشور(تهران ، مشهد، اصفهان ، تبریز و شیراز) جمعیت و امکانات حوزه نفوذ خود را بصورت مداوم جذب نموده و عدم تعادل گسترده ای در نظام مراکز جمعیتی مناطق نیز پدید می آورد.
نمودار٢ : نمودارهای توزیع لگاریتمی اندازه و مرتبه نقاط شهری مناطق نه گانه کشور در سال ١ منبع : محاسبات نگارندگان براساس داده های مرکز آمار ایران سال ١٣٩٠ آخرین مدلی که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته مدل AHP است که در واقع برای به کارگیری این مدل (AHP) در فرایند ارزیابی وضعیت نظام های شهری مختلف مناطق نه گانه سه مرحله زیر اجرا شد: ساختن سلسله مراتب : فرایند شناسایی عناصر و ارتباط بین آنها که منجر به ایجاد یک ساختار سلسله مراتبی ."