Abstract:
بررسی مقدماتی مبانی اجتماعی شورشهای بابیه در ایران طی سالهای ۱۲۶۴-۶۹ ه.ق/ ۵۴-۱۸۴۸ م، حاصل جمع شدن دو مقاله دکتر سینا فروزش درباره جنبش بابیه است. در این مقال نشان میدهیم که مولف تا چه حد توانسته به اهداف ادعایی پژوهش خود در تحلیل و تبیین ترکیب اجتماعی بابیان نخستین، خاستگاه اجتماعی و انگیزههای ایشان در پیوستن به این جنبش موفق باشد. همچنین به نقد برخی از رهیافتهای تاریخی ایشان نیز خواهیم پرداخت. علاوه بر این، در این نوشته سعی کردهایم تا حد امکان به نقد روش تحقیق مولف و همچنین آسیبشناسی و نتیجه استفاده صرفا نمادین از روشهای مطالعاتی نوین بپردازیم.
Machine summary:
کلیدواژهها بابیه، روش تحقیق کمی، خاستگاه اجتماعی، تبیین کتاب مورد بحث در این مقاله حاصل جمع شدن و چاپ دو مقال ۀ مؤلف دربار ۀ شورش بابیه با عناوین «ترکیب و خاستگاه اجتماعی شورش بابی در مازندران» و «بررسی مقدماتی مبانی اجتماعی شورشهای بابیه در ایران طی سالهای (۶۹-۱۲۶۴ ه.
ادعای داشتن «تبیین» در این مقاله زمانی به حق بود که مؤلف آمار استخراجی خود از منابع مورد استفاده را معنادار میکرد و برای مثال نشان میداد که به چه علل یا دلایلی شهری مانند اصفهان بیشترین تعداد شرکتکننده را در بین شهرهای بزرگ در شورش شیخ طبرسی داشته است؟ یا چرا جمعیت روستاییان و پیشهوران شهری در این جنبش از سایر طبقات اجتماعی بسیار بیشتر بوده است؟ و یا چرا برخی ایالات ایران در شورش بابیه نمایندهای نداشته و این شورش در این مناطق پایگاهی پیدا نکرده و دهها چرای دیگر که متأسفانه در این پژوهش به جای یافتن پاسخی علمی منطبق با یک تلاش روشمند برای آنها و همچنین تلاش برای مقایس ۀ میزان اهمیت و تعیینکنندگی علل و دلایل ذکرشده که از هر مطالع ۀ کمیای انتظار میرود، با یک پاسخ کلی و استاندارد تمام تحقیقات توصیفی که میخواهند رنگ تحقیقات تبیینی را به خود بزنند روبرو میشویم: «[...
مؤلف که برای پاسخ به مسئل ۀ اصلی خود در این پژوهش مجبور میشود بسیاری از مقدمهچینیها و اطلاعات خود از شورش قلع ۀ طبرسی را دوباره در مقال ۀ دوم تکرار کند با جمعبندی این اطلاعات با اطلاعات آماری حاصل از شورش زنجان و شورش نیریز و وقایع تهران تلاش میکند به تحلیل خاستگاه اجتماعی و طبقاتی بابیان و همچنین به آزمون گذاردن نظر سایر محققان در این زمینه با استفاده از آمار استخراجی خود بپردازد.