Abstract:
شهید اول یکی از فقهای بزرگ قرن هشتم هجری قمری است که آثار او هنوز به عنوان کتاب درسی در حوزههای علمیه تدریس میشود. وی در کتاب غایة المراد در ضمن مبحث نماز قضاء به یکی از مباحث ریاضیات گسسته اشاره میکند. در نماز قضا به فتوای برخی فقها باید ترتیب را رعایت کرد و اگر چند نماز از مکلف فوت شده باشد او موظف است که نمازها را به همان ترتیبی که از او فوت شده قضا نماید. حال اگر ترتیب نمازها را فراموش کرده باشد به فتوای برخی فقها باید آن قدر نماز بخواند که اطمینان یابد که ترتیب را رعایت کرده است. این فقیه عالیقدر برای حل این مساله فقهی روشی را بیان میکند که کار مقلدان برخی از مراجع گذشته را راحتتر نماید. شهید ثانی که شارح یکی از آثار شهید اول(اللمعة الدمشقیة) است، با توضیحات کافی از تابعی که امروز به نام فاکتوریل موسوم است میگوید و جای شکی باقی نمیگذارد که مفهوم این تابع را به خوبی درک کرده است. ما در این مقاله علاوه بر اقوال شهید اول به تحقیق دربارة اقوال موجود در این مساله و راه حلهای ارائه شده توسط برخی فقها نیز پرداختهایم.
Machine summary:
نقد و بررسͳ راه حل های ارائه شده قبل از بررسͬ باید مشخص کنیم که در این مسأله ما به دنبال چه چیزی هستیم ؟ ما با دو سؤال مهم مواجه هستیم که باید پاسخ این سؤالات را از متن دریابیم : فروض مسأله : آیا باید بین دو نماز هم جنس مثل دو نماز ظهر در دو روز مختلف همان گونه رفتار کنیم که با دو نماز غیر هم جنس رفتار مͬکنیم ؟ (فرض اول ) یا اینکه بالعکس اگر دو نماز هم جنس بودند، بین ترتیب آن دو فرقͬ قائل نیستیم ؟ (فرض دوم ) اگر فرض دوم صحیح باشد آیا مͬتوان آن را برای نمازهایی که تعداد رکعات مساوی دارند، تعمیم داد؟ اصل مسأله : اگر n نماز از ما به ترتیبی که فراموش کرده ایم فوت شده باشد که m تای آنها هم جنس باشند، ما باید چند نماز و به چه نحو بجا بیاوریم که یقین حاصل کنیم به وظیفۀ خود در قضای نمازهای فوت شده عمل نموده ایم ؟ در مورد فروض مسأله باید گفت که در این مسأله با توجه به نظر خود شهید اول در غایة المراد که در ضمن فروع مسأله متذکر آن شده است و نیز نظر محمد حسن نجفͬ صاحب کتاب بزرگ جواهر الͅلام که در همین مقاله به آن اشاره خواهد شد، با دو نماز هم جنس مثل دو نماز ظهر از منظر فقهͬ باید همان معاملۀ دو گوی همرنگ و همسان انجام شود و اگر مثلا́ دو نماز صبح از دو روز مختلف از ما فوت شده باشد کافͬ است دو نماز صبح اقامه کنیم و در نماز صبحͬ که ابتدا بجا مͬآوریم نیتمان این باشد که این نماز مقدم است بر نماز دیͽر.