Abstract:
در این پژوهش به برنامهریزی توسعه خدمات روستایی از دیدگاه جغرافیا در بخش تولم شهرستان صومعهسرا پرداخته شده است به همین منظور برای پاسخ به سئوال اصلی این تحقیق، عوامل مؤثر در نظام توزیع خدمات برای رسیدن به الگوی بهینه، بررسی، ارزیابی و شناسایی شده است.کمبود خدمات در سطح ناحیه به ویژه در حوزه روستایی گوراب وجود دارد. توزیع خدمات و عملکرد آنها در سطح ناحیه مورد مطالعه همگن نبوده در روستاهای دور از مرکز منظومه روستایی و زیر منظومه روستایی بویژه در حوزه گوراب، گوشه شمال شرقی حوزه نوخاله اکبری و جنوب شرقی حوزه لیفشاگرد خلاء خدماتی به خصوص خدمات زیر بنایی وجود دارد.
از طرفی الگوی توزیع فضایی خدمات در بخش تولم بهینه نیست. مسئولین محلی در تعیین مرکز دهستان بیشترین تاثیر را داشته اند و در نهایت ارتباط بین ارایه خدمات و تعداد جمعیت در ناحیه مورد مطالعه بسیار ضعیف است. الگوی پیشنهادی ارایه انواع خدمات بر اساس سلسله مراتب فضایی صورت گرفته تهیه شده است. درتقسیم- بندی کلان تر، منظومه روستایی با مرکزیت نقطه شهری تولم به عنوان بزرگترین واحد جغرافیایی مورد توجه بوده و زیر منظومه روستایی با مرکزیت هندخاله و تولم و حوزهای روستایی با مرکزیت نوخاله اکبری، هندخاله، نرگستان در دهستان هندخاله ، لیفشاگرد ، تولم ، گوراب در دهستان لیفشاگرد بین این دو واحد واقع شده اند.
Machine summary:
با در نظر گیری این مساله که برنامه ریزی توسعه خدمات روستایی فرایند بلند مدت و پیش رونده است و دارای هدف های بلند مدت و کوتاه مدت هماهنگ با یکدیگر است (دیوید،1370: 1) و با لحاظ سوال اصلی تحقیق که برنامه ریزی توسعه خدمات در بخش تولم چگونه باشد سوالاتی به شرح زیر مطرح است: - آیا بین خدمات و تعداد جمعیت ارتباط وجود دارد؟- آیا نظم سلسله مراتبی خدمات در ناحیه مورد مطالعه وجود دارد؟- چه عاملی سبب بی نظمی در روابط عملکردی سکونتگاه ها شده است؟ <رجوع شود به تصویر صفحه> </رجوع شود به تصویر صفحه> مهم ترین اهدافی که در این تحقیق دنبال می شود عبارتند از:بررسی نظام توزیع خدمات، بررسی خدمات پذیری روستاها، تعیین سهم و نقش عوامل طبیعی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در شکل گیری و تحول روستاها و خدمات آنها با گذشت زمان، تاثیر نظام توزیع خدمات برای تحقق توسعه روستایی، سطح بندی روستاها بر اساس خدمات ، تعیین مراکز بهینه برای استقرار انواع خدمات از طریق سطح بندی روستاها تجهیز سلسله مراتبی فضای روستایی به عنوان بستر توسعه محلی.
بر اساس نتایج حاصل از مطالعه میدانی در سال 1387 میزان برخورداری سکونتگاههای روستایی بخش تولم از انواع خدمات 5/27 است یعنی هر روستا در حال حاضر به طور متوسط بیش از 27 خدمات را در خود جای داده است که این میزان برای دهستان هندخاله به مانند دوره قبل بالاتر از دهستان تولم است.