Abstract:
بررسی و تطبیق کنایه ها و ضرب المثل های دو زبان، راهی برای بازشناسی برخوردها و ارتباط فرهنگی دو ملت، در درازنای تاریخ است. از آنجا که کنایه ها و ضرب المثل ها، حامل حکمت و دانش هستند و تقریبأ ویژگی های زبانی را در خود به شکل پیشین نگاه می دارند، پس بررسی ضرب المثل های یک زبان و تطبیق آنها با زبانی دیگر پیشینۀ مشترک دو زبان و فرهنگ را برای ما روشن می کند. در این مقاله چند ضرب المثل از زبان تالشی شمالی، حوزۀ عنبران انتخاب شده و با موارد مشابه در زبان فارسی مقایسه و سنجیده گردیده است تا ریشۀ مشترک فرهنگی و زبانی دو گروه باستانی، از این مسیر شناسایی شود. با توجه به اینکه زبان و ادبیات تالشی، بیشتر به شکل شفاهی رایج است، داده های این زبان به صورت موردی از میان گفتگوهای روزانه، گزینش شد و با موارد مشابه فارسی از کتابهای فرهنگ امثال فارسی مقایسه و بررسی شد. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان دهندۀ ارتباط زبانی و فرهنگیِ دو ملت، در دوره های مختلف تاریخی است. هرچند که بنابر دلایل مختلف، این دو زبان در طی سده های گذشته به شکل جدا از یکدیگر، تکامل و تحول یافته اند.
Machine summary:
بنابراین در پژوهش اخیر، کنایات و امثال و حکم زبان تالشی که بیشتر شکل گفتاری دارد؛ بررسی شده است تا ویژگیهای زبانی و واژگانی این زبان، در مقایسه با زبان فارسی، مشخص و روشن گردد.
در این مقاله، ضربالمثلهای تالشی با توجه به اینکه این زبان شکل مکتوب ندارد، از میان گفتار روزانۀ مردم و نیز از طریق شم زبانی پژوهشگر که از گویشوران بومی عنبران است انتخاب شده است و با معادلهای فارسی هریک از کنایات و امثال از کتابهای امثال و حکم دهخدا(1363)، فرهنگ کنایات سخن(1383)، مقایسه گردیده و ویژگیهای زبانی دادهها و اختلاف و اشتراک آنها با نمونههای فارسی دستهبندی و بررسی شده است.
(آفتاب روی درخت است) این مثل که در تالشی دو صورت دارد، در دو زبان فارسی و تالشی برای اشاره به کسی که عمرش رو به پایان است و یا بسیار پیر است به کار میرود.
) این مثل فارسی و دو معادل تالشی کاربرد یکسانی دارند و زمانی که کسی به خود ببالد و غرور داشته باشد و با هر کسی مراوده نکند به کار میرود.
) در زبان فارسی اگر کسی خود را دچار مشکل کند از این تعبیر استفاده میکنند.
) این مثل در دو زبان برای اشاره به کاری استفاده میشود که انجام دادنش خوب نیست و شکست در انجام آن بسیار بدتر از انجام آن است.
) این مثل در زبان فارسی به کسی که به شتاب و تند میرود اشاره میکند و در زبان تالشی افزون بر این دلالت، در مورد افراد مسنی که هنوز سرحال هستند و کارهای خود را انجام میدهند و قادر به حرکت هستند استفاده میشود.