Abstract:
به سبب اهمیت مباحث حقوق بشر جهانی، سازوکارهای بینالمللی ایجادشده در این زمینه اهمیت خاصی دارند. از سازوکارهایی که سازمان ملل متحد ایجاد کرده است، میتوان به کمیسیون حقوق بشر و در پی آن شورای حقوق بشر اشاره داشت. وظیفۀ این ارکان توسعه، ترویج، حمایت و نظارت بر وضعیت حقوق بشر در کشورهای مختلف از جمله جمهوری اسلامی ایران بوده است. بررسی وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران از زمان تأسیس کمیسیون آغاز شده و در شورای حقوق بشر ادامه پیدا کرده است. نکتهای که شایان توجه است ضرورت توجه به شباهتها و تفاوتها در عملکرد کمیسیون و شورای حقوق بشر یا بهبیان دیگر مقایسۀ عملکرد این دو نهاد است. این موضوع پرسش اصلی پژوهش حاضر را تشکیل میدهد. فرضیۀ این پژوهش این است که با وجود تغییرات سازمانی در شورای حقوق بشر از لحاظ عملکرد و انتقادهای واردشده به جمهوری اسلامی ایران تفاوت محسوسی در روند کاری شورای حقوق بشر نسبت به کمیسیون حقوق بشر ایجاد نشده است. همچنین جو سیاسی حاکم بر کمیسیون حقوق بشر در روند کاری شورای حقوق بشر نیز محسوس است. بدین ترتیب با وجود تلاشهای جمهوری اسلامی ایران برای ایجاد کانالهای ارتباطی با شورای حقوق بشر، شاهد هستیم که تفاوت شایان توجهی در ارتباط ایران و شورای حقوق بشر، نسبت به ارتباط ایران و کمیسیون حقوق بشر رخ نداده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفیتحلیلی و شیوۀ گردآوری اطلاعات بهصورت کتابخانهای است.
Because of the importance of Human Rights issues، Mechanisms and organizations established in this field have an especial importance too. Human Rights Commission and Human Rights Council substituted the former are two important mechanisms established in this respect by U.N. The major functions of these organizations are development، promotion، protection and supervising human rights in member states of U.N such as Islamic Republic of Iran. The investigation of human rights situation in Iran started when Human Rights Commission was established and continued when Human Rights Council substituted in 2006. The main goal of the present research is to compare the practice of these two organizations toward Iran for finding the similarities and differences. Findings of the research show that despite of the organizational changing and developments in Human Rights Council there are not considerable differences in the practice of Human Rights Council comparing to Human Rights Commission; this means that the general political atmosphere and criticisms against Iran experienced in Human Rights Commission practice toward Iran continued in the practice of its substituted organization. Meanwhile Iran's strives for establishing channels to effect on the decisions of both organizations have not been successful. Research method in this research is analytical- descriptive and data gathering is based on library way.
Machine summary:
درباره دلایل شکل گیری این روند میتوان به دو عامل اشاره کرد: در جریان نشست سیونهم در سال ١٩٨٣ کمیسیون حقوق بشر پس از دریافت گزارش ها درباره وضعیت حقوق بشر، در مارس همان سال قطعنامۀ ٣٤/١٩٨٣ را صادر کرد و نگرانیهای خود را درباره اعدام های فوری، بازداشت های بدون دلیل و نبود قضاوت مستقل اعلام کرد.
این روند با تعیین احمد شهید، وزیر امور خارجۀ پیشین مالدیو در سال ٢٠١١ به عنوان گزارشگر ویژه برای بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران ادامه یافت و همچنان انتقادهای حقوق بشری متعددی متوجه جمهوری اسلامی ایران است .
در دیدی گذرا، در اولین گزارش جهانگیر به نمونه های متعدد نقض حقوق بشر در ایران از جمله شمار فزاینده اعدام ها، محدودیت آزادی بیان ، تبعیض علیه اقلیت های دینی و زنان اشاره و درباره ادامۀ این روند ابراز نگرانی شده است .
رویۀ بررسی ادواری جهانی فرصتی را برای جمهوری اسلامی ایران فراهم آورده است تا پیشرفت های حقوق بشری خود را برای جامعۀ بین المللی تشریح کند و دیدگاه منفی را تعدیل کند که نسبت به وضعیت حقوق بشر در این کشور وجود دارد.
با وجود تلاش های جمهوری اسلامی ایران برای ایجاد تعامل سازنده و مثبت با سازوکارهای حقوق بشری از جمله کمیسیون حقوق بشر و به دنبال آن شورای حقوق بشر، شاهد نتیجه گیری معکوس در این روند هستیم .