Abstract:
داعش نام گروهی بنیادگرا است؛ که در عراق و سوریه حضور فعال داشت و خود را کشوری مستقل
میدانست. این گروه به رهبری ابوبکر البغدادی از جنگجویان سلفی جداشده از شبکهی القاعده بود
که با دولتهای عراق و سوریه و گروههای مخالف وارد جنگ شد. این گروه به عنوان یک گروه
دارای تفکر سلفی معرفی شده است. ما در این پژوهش بدنبال پاسخ به این پرسش هستیم که ریشه
تفکر سلفی در کجاست. و دلیل نام گذاری این گروه به عنوان یک گروه یا جریان سلفی چیست؟ در
بررسی ریشههای تفکر سلفی باید گفت» واقعیت این است که ریشههای تاریخی این جریان به
گرایشهای خرد گریزانه و افراطی موجود در تاریخ اسلام بازمیگردد. مهمترین این گرایشها در
تاریخ تمدن اسلام, فقهای اهل حدیث, متکلمان اشعری و خوارج هستند. و خواستگاه فکری داعش
نیز پیرو القاعده وهابیت است» که خود ریشه در جنبشهای سلفی مذهب حنبلی و پیروان اهل حدیث
دارد.
Machine summary:
بنیادگرایان اسلامی مایلاند که برتری دین بر سیاست را برقرار نمایند، یک دینسالاری که توسط پیشوایان دینی رهبری میشود، نه به وسیله مقامات غیرمذهبی، و نیز اجرای شریعت (یا قانون اساسی) بر اساس اصول بیان شده در قرآن (هی وود،1379: 517) اساسا آنچه که در جهان اسلام به آن به عنوان بنیادگرایی اشاره میشود، تعداد فزایندهی گروهها، انجمنها و جنبشهایی است که به جنبشهای اصلاحی اسلامی سابق از قرن نوزدهم به بعد انتقاد میکند.
آنان معتقد بودند بدعتهایی مانند فلسفه و صوفی گری از ناحیه غیر اعرابی چون یونانیان، ایرانیان و ترکان وارد دین شده است و آن را دستاویزی برای مقابله با ترکان عثمانی قرار دادند و دعوت خود را به نام «پیراستن دین اسلام از آثار فکر غیر عرب» آغاز کردند.
آنان خود را براساس هویت قومی–عربی دیرینهای که در تاریخ این کشور وجود داشته است میشناسند و شجره نامه خود را که به قبایل بدوی صدر اسلام بازمی گردد حفظ کردهاند (فدوی، ۱۳۸۱: ۱۵) ایدئولوژی جهادگرایی سلفی الهامبخش بسیاری از گروههای مسلح معاصر مانند اخوانالمسلمین، جماعت اسلامی، القاعده و داعش هستند.
مهمترین این گرایشها در تاریخ تمدن اسلام فقهای اهل حدیث متکلمان اشعری و خوارج هستند البته خواستگاه اصلی داعش پیرو القاعده وهابیت است که خود ریشه در جنبش سلفی مذهب حنبلی و پیروان اهل حدیث دارد رهبران نظریه پردازان و بسیاری از پیروان این گروه وهابیاند یا از پیروان مذهب حنبلی و حنفی هستند که به وهابیت تمایل دارند داعش را میتوان جنبشی سلفی خواند زیرا پیشوایان آن یعنی احمدبن حنبل و ابن تیمیه از نخستین مدعیان سلفی گری بودهاند.