Abstract:
از جمله مترجمان و دانشمندان معروف عصر نخست خلافت عباسی(232-132ق) ابن مقفع است. وی از آن دسته مترجمانی است که توانست در سیرت خلفا تأثیر بگذارد و نیز حرکت او سرآغازی بود برای شکل گیری نهضت شعوبیه و نهضت ترجمه که پاسداری از تمدن ایران و انتقال دستاوردهای مهم آن به دوران اسلامی از نتایج مهم آن است. جاحظ بصری نیز با آنکه معتزلی بود و نگرشی مذهبی داشت اما با ترجمه کتاب پهلوی تاج تلاش کرد تا نکات برجسته اخلاقی و اجتماعی ساسانیان را به عباسیان در جهت احیای ساختار حکومتی آنان تذکر دهد. این مقاله با استفاده از روش پژوهش تاریخی مبتنی بر توصیف و تحلیل و نیز با استناد به منابع معتبر تاریخی و ادبی، ابعاد و زوایای این موضوع را بررسی می نماید. یافتههای تحقیق نشان میدهد که ترجمه متون پهلوی توسط ابن مقفع و جاحظ در معرفی آداب و رسوم و سنن ایرانیان همچون عید نوروز، ورزش چوگان و نیز مسائل حکومتی مانند شیوه اخذ مالیات از مردم، نحوه برخورد با شورشیان و مخالفان حکومت و در نهایت تشکیلات سپاه به عباسیان نقش مهمی داشته است.
Machine summary:
يافته هاي تحقيق نشان ميدهد که ترجمه متون پهلوي توسط ابن مقفع و جاحظ در معرفي آداب و رسوم و سنن ايرانيـان همچون عيد نوروز، ورزش چوگان و نيز مسائل حکـومتي ماننـد شـيوه اخـذ ماليـات از مردم ، نحوه برخورد با شورشيان و مخالفـان حکومـت و در نهايـت تشـکيلات سـپاه بـه عباسيان نقش مهمي داشته است .
ابن مقفع با ترجمه اين اثر بر ديدگاه خلفا و زمامداران اسلامي تأثير گذاشت و آنان را تشويق کرد تا بنا به سيره ايرانيان قلمروهاي خويش را اداره نماينـد، و از لحـاظ اخلاقـي نيز از نکات برجسته کتاب و سرگذشـت شـاهان ايرانـي پنـد بگيرنـد، و از دسـتاوردهاي تمدني مردم ايران همچون علم سياست ، آداب کشورداري، نحوه برخورد با رعايا اسـتفاده کنند تا به موفقيت دست يابند؛ به ويژه آنکه ايرانيان در به قدرت رساندن عباسيان نقش مهمي داشتند، بنابراين براي حفظ قدرت خويش به راهنماييهاي آن ها نيازمند شدند.
بدين ترتيب اين امر و ديگر مسائل حکومتي نياز خلفـا را به تشکيل نظام ديوان سالاري دو چندان کرد به ويژه آنکه براي ايجاد وحدت سياسي و نظارت بر قلمرو پهناور خلافت به دبيران کار ورزيده نيـاز داشـتند بـدين سـان خلفـا بـا تأثيرپذيري از سنت هاي اداري ايرانيـان و تلفيـق آن بـا قـوانين اسـلامي، نظـام ديـواني کارآمدي را پايه گذاري، و از دبيران و وزيران ايراني نيـز اسـتفاده کردنـد و آن را انسـجام بخشيدند که در مدتي کوتاه گسترش و پيشرفتي چشـمگير حاصـل نمـود، و همـه ايـن عوامل را ميتوان از ترجمه متون پهلوي به ويژه کتاب «تاج نامگ » ابن مقفـع بـه خـوبي دريافت که چطور بر نگرش خلفا در فن سياست و آداب کشورداري تأثير گذاشت .