Abstract:
این پژوهش با هدف تهیه نقشه پراکنش سرب و کادمیم خاکهای سطحی بخشهایی از استان قم به مرکزیت شهر قم، با کاربری های متفاوت کشاورزی، شهری و صنعتی بایر در دو شکل کل و قابل جذب انجام گرفته است. توزیع مکانی این عناصر در خاکهای سطحی با کاربریهای متفاوت به وسعت 1054کیلومتر مربع بررسی شد. نمونهبرداری در 209 نقطه با شبکه بندی منطقه مطالعاتی انجام و مقدار کل و قابل جذب سرب و کادمیم با استفاده از دستگاه جذب اتمی تعیین شد. واریوگرامهای همه جهته عناصر مذکور توسط نرمافزار Variowin ترسیم گردید. به دلیل عدم دستیابی به ساختار مناسب تغییرنما در مورد کادمیم، کریجینگ و تهیه نقشه در مورد آن صورت نگرفت. میانیابی به روش کریجینگ نقطهای و با نرمافزار WinGslib صورت گرفت. به منظور تعیین دقت تخمینهای انجام شده از MEE، MSEE استفاده گردید. دامنه تغییرات سرب کل با حداقل 6/9 و حداکثر 4/123 میلیگرم بر کیلوگرم، مقدار 8/113 گزارش میگردد. در این مطالعه حداقل و حداکثر غلظت کادمیوم کل به ترتیب 2/0 و 5/5 بوده است. میانگین غلظت سرب قابل جذب در منطقه مطالعاتی 1/4 میلیگرم بر کیلوگرم با حداقل 5/0 و حداکثر 8/34 میلیگرم بر کیلوگرم میباشد. بر اساس نقشههای پراکنش سرب به نظر میرسد عامل مؤثر بر روند افزایشی این عنصر، نوع کاربری باشد. اراضی با کاربری شهری و صنعتی بیشترین مقدار سرب کل و قابل جذب را دارا بودند که نشان از پتانسیل بالای منطقه برای آلودگی است. لذا لازم است اقدامات مدیریتی لازم جهت جلوگیری از بروز حوادث مخرب زیست محیطی انجام گیرد.
The aim of this study was to prepare a map of the distribution of lead and cadmium in the topsoils of parts of Qom province to the center of Qom city, with different agricultural, urban and industrial uses of barren in two total and absorbable forms. The spatial distribution of these elements in surface soils with different uses with an area of 1054 square kilometers was investigated. Sampling was performed at 209 points by networking the study area and the total and absorbable amount of lead and cadmium was determined using an atomic absorption spectrometer. All-round variograms of these elements were drawn by Variowin software. Due to the lack of a proper structure, no changes were made to the cadmium, kriging and mapping. Intermediation was performed by point kriging method with WinGslib software. MEE and MSEE were used to determine the accuracy of the estimates. The range of changes in total lead with a minimum of 9.6 and a maximum of 123.4 mg / kg is reported to be 113.8. In this study, the minimum and maximum total cadmium concentrations were 0.2 and 5.5, respectively. The average concentration of absorbable lead in the study area is 4.1 mg / kg with a minimum of 0.5 and a maximum of 34.8 mg / kg. Based on the lead distribution maps, it seems that the effective factor on the increasing trend of this element is the type of use. Lands with urban and industrial use had the highest amount of total and absorbable lead, which indicates the high potential of the area for pollution. Therefore, it is necessary to take the necessary management measures to prevent the occurrence of destructive environmental accidents.
Machine summary:
بررسی تغییرات مکانی غلظت آلاینده های سرب و کادمیم در خاک سطحی بخش هایی از ایران مرکزی (مطالعه موردی: دشت قم ) / سمیه صدر١- استادیار گروه کشاورزی دانشگاه پیام نور، کرمان ، ایران زهرا موحدی راد- مربی گروه کشاورزی دانشگاه پیام نور، کرمان ، ایران تاریخ دریافت : ١٣٩٩/١١/٤ تاریخ بازنگری: ١٤٠٠/٢/١١ تاریخ تصویب : ١٤٠٠/٢/٢٣ چکیده آلودگیهای زیست محیطی از مهم ترین عوامل مؤثر بر تخریب و تنزل کیفیت اجزای بیوسفر محسوب شده و در این میان فلزات سنگین به دلیل سـمیت ، تجزیه پـذیری و تحـرک کـم در خـاک و تجمـع زیسـتی در گیاهان موردتوجه هستند.
این پژوهش با هدف تهیه نقشـه پـراکنش سـرب و کـادمیم خاکهـای سـطحی بخش هایی از استان قم به مرکزیت شهر قم ، با کاربری های متفاوت کشاورزی، شهری و صنعتی بایر در دو شکل کل و قابل جذب انجام گرفته است .
به دلیل وسعت مکانی و مشکلات مرتبط با نمونه برداری برای تعیین منـاطق آلـوده و منـاطق در معـرض آلـودگی، استفاده از روش های زمین آمار بسیار مفید است و بـه عنوان ابـزار قدرتمنـد در شـناخت ویژگی هـای خـاک و بررسـی تغییرات آن با مدیریت خاک محسوب مـیشـوند (بهـران و شـوکلا٨، ٢٠١٥).
6 Karlen et al 7 Lv & Yu 8 Behera & Shukla کریجینگ برای تعیین توزیع مکانی فلزات سنگین خاک پتانسیل بالایی دارد و همچنین بـه عنوان روشـی مناسـب بـرای درون یابی و تهیه نقشه های آلاینده ها پیشـنهاد شـده اسـت (کـورتس و همکـاران ١، ٢٠١٧).