Abstract:
ژرار ژنت با توجه به روابط میان متون، بیشمتنیت را بهعنوان یکی از انواع ترامتنیت مطرح نمود. بیشمتنیت با محوریت اقتباس و برگرفتگی به دو دستة تقلیدی و تراگونگی تقسیم میشود. در این رویکرد وجود بیشمتن بهعنوان عنصر تاثیرپذیر و پیشمتن بهعنوان عنصر تاثیرگذار بسیار دارای اهمیت است. بیشمتن با تقلید یا تغییر پیشمتن باعث حفظ متن نخستین و یا تغییر آن میگردد. این تغییر هدفمند تراگونگی نام دارد که به دور از تقلید صرف است و گاهی باعث تراجایی در متن میشود. تراجایی که تغییری جدی در پیشمتن است، با انجام برخی جابهجاییها در شکل و معنا تغییرات عمدهای را در پیشمتن به وجود میآورد که یکی از این موارد تداوم زمانی روایت است. بررسی تداوم یا سرعت روایت در پیشمتن و بیشمتن که به مطالعة نسبت میان طول مدت زمان داستان و زمان روایت میپردازد، بر تغییر آن از طریق تراجایی دلالت دارد که تغییری جدی در رابطة بیشمتنیت میباشد. سعداوی که متعلق به نسل جدید رمان نویسان است با قرار دادن فرانکشتاین در فضای ادبی جدید و محیطی متفاوت باعث تغییرات عمدهای در شتاب بیشمتن میشود. بررسی تغییر سرعت رمان در بیشمتن، خلاقیت سعداوی را در عمق بخشیدن به روایت به نمایش میگذارد و نمونهای بارز برای تراجایی تداوم و درنگ است. با توجه به آن که رمان "فرانکشتاین فی بغداد" احمد سعداوی تحت تاثیر رمان "فرانکنشتاین" (۱۸۱۸) مری شلی نوشتهشده است، پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و تطبیقی به بررسی رابطة تراگونگی در سرعت داستان بین این دو رمان و تغییرات ایجاد شده در شتاب منفی و مثبت در بیشمتن از نوع تراجایی میپردازد. دستاورد پژوهش نشان میدهد که تغییر لحن شاعرانه، توصیف پویا، حذف غیرعلنی و گفتگوهای درونی در بیشمتن باعث تراجایی در تداوم میگردد، بهگونهای که عمل ذهنی در بیشمتن برخلاف پیشمتن باعث حرکت عمودی در متن و پیشروی در دنیای ذهنی شخصیتها میگردد
Gerard Genette considers hypertextuality as a type of transtextuality. Hypertextuality focuses on adaptation and is divided into two categories: imitation and transformation. In this approach, the hypertext as the affective element and the hypertext as the practical elements are very important. The hypertext by imitating or transforming the pretext makes the original text preserved or changed. The transformation means changing something differently, while imitation is saying something similar. Transformation leads to transposition, which is a severe change in the hype. Saadawi, who belongs to the new generation of novelists, makes significant changes in the speed of hypertext by placing Frankenstein in a new literary space and a different environment. Studying the change in the speed of the novel in the hypertext shows Saadawi's creativity in deepening the narrative is a clear example of transposition of narrative duration and pause. Substitution in form and meaning makes significant changes in the text and narrative speed or duration is one of the changes. Studying narrative speed in hypertext is implying changes in narrative speed by transposition. Duration or speed results from comparing the speed of the story to the speed of the event. Ahmed Saadawi’s Frankenstein in Baghdad was inspired by Mary Shelley’s Frankenstein. This descriptive-analytic and comparative study analyzed the transformation in the narrative speed of the two novels and changes in positive and negative speed according to transposition. The results show that changing poetic style, dynamic description, implicit ellipsis, and inner speech in hypertext leads to transposition in narrative duration. In such a way mental action in the hypertext, unlike the hypertext, causes vertical movement in the text and progress in the mental world of the characters.
Machine summary:
با توجه به آن که رمان "فرانکشتاین فی بغداد" احمد سعداوی تحت تأثیر رمان "فرانکنشتاین " (١٨١٨) مری شلی نوشته شده است ، پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و تطبیقی به بررسی رابطۀ تراگونگی در سرعت داستان بین این دو رمان و تغییرات ایجاد شده در شتاب منفی و مثبت در بیش متن از نوع تراجایی میپردازد.
بررسی شاخص های رمان پست مدرن و همچنین حاکمیت شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی متفاوت ، نوع تأثر سعداوی از رمان شلی را تبیین میکند و آن را بیش متنی فراتر از پیش متن خود قرار میدهد؛ به عنوان مثال یکی از عواملی که بیش متن را تراگونه مینماید، تغییر در شکل روایت و عناصر روایی میباشد که متأثر از پارادایم زمانی و عصر پسامدرن در مقابل عصر مدرنیسم است .
١. پرسش ها این مقاله با رویکردی تحلیلی و با توجه به نظریۀ تراجایی و روایت شناسی ژنت به مطالعۀ دو رمان و بررسی مؤلفه های تداوم میپردازد که در این راستا پرسش های زیر مطرح میگردد: ١- درنگ ، حذف ، چکیده و صحنه به عنوان مؤلفه های تداوم زمانی چگونه منجر به تراجایی در بیش متن شده اند؟ ٢- چه عواملی مؤلفۀ درنگ را در پیش متن و بیش متن تحت تأثیر قرار داده است ؟ ١ .
ترجمۀ فارسی رمان شلی که در این تحقیق مورد بررسی قرارگرفته است که در حدود ٣٢٠ صفحه میباشد: (رجوع شود به تصویر صفحه) در واقع در مقابل هر یک ماه روایت پیش متن ٧/٨ صفحه قرار دارد و ٣٤/٤ صفحه نیز برای هر ماه در بیش متن اختصاص داده شده است که نشان میدهد، شتاب در پیش متن بیشتر است .