Abstract:
تاریخ نگاری اندلس درقرن چهارم قمری مدیون خاندان رازی است . این خاندان هر چند خاستگاه
ایرانی داشتند ولی پرورش یافته محیط اندلس به شمار می آمدند. محمد، احمد و عیسی - جد،
پدر و پسر - هرسه جزء محلی نگاران اندلس بودند. احمد بن محمد بن موسی رازی مورخ و
جغرافیانویس اندلس بود. به جهت کوشش های اساسی احمد رازی بود که علم تاریخ در اندلس
صورت بندی شد و دیگر مورخان قرون بعد اندلس تحت تاثیر آموزه های خاندان رازی بویژه احمد
بودند. این نوشته به دنبال معرفی این خاندان و آثار ایشان و تاثیرگذاری آنان بر محلی نگاری
اندلس است. در این پژوهش سعی شده از منابع اصلی تاریخ نگاری اندلس استفاده گردد و هر جا
در منابع با خبری تردید آمیز مواجه شدیم خبر با منابع دیگر سنجیده شده است .
Machine summary:
محمد رازي صاحب کتابي بوده است در تاريخ به نام کتاب الرايات در مورد فتح اندلس بوسيله موسي بن نصير و چگونگي اداره نواحي مفتوحه اين سرزمين به وسيله امراي مسلمان .
(of Islam, vol VI, p 1136 با وجود گزارش هاي پيش گفته ، باز مورخاني مانند لوي پرووينسال (Levi Prevencal) و گارسياگومس (Garsia Gomez) معتقدند محمد رازي تاجر و سفير بود اما مورخ نبود و دليلشان هم عدم اشاره فرزند و نوه او به کتاب الرايات است (٢٠-١٨ pp ,١٩٦١ ,Sanchez).
(Bolgues, 1972, p 64; First Encyclopeadia of Islam, vol VI, p 1137) قسمت دوم اين کتاب که شايد به نام اين کتاب باشد و در واقع اثر رازي نيست ، توسط گيل پرز مترجم کتاب افزوده شده و موضوع آن تاريخ عمومي اسپانيا از زمان اشبان بن ياخت تا دوران دون رودريگو است .
کتاب مسالک الاندلس رازي را مي توان در رديف کتب تاريخ محلي قرار داد، زيرا اطلاعاتي از يک منطقه جغرافيايي خاص ارائه مي دهد بويژه گزارش هاي او درباره شهرهاي اندلس و راه ها و بنادر و محل استقرار سپاه ٦ گانه آن درخور توجه است (ابن حزم ، ١٩٨١، ج ٢ ١٨٤:).
اين کتاب هم مانند ديگر کتاب هاي رازي از ميان رفته است ولي به احتمال بسيار يکي از منابع اصلي نگارش کتاب جمهره الانساب ابن حزم بوده است (١١٣٧ First Encyclopeadia of Islam, vol VI, p).
گزارش هاي فراواني از کتاب هاي محمد، احمد و عيسي رازي در المقتبس ابن حيان آمده است .