Abstract:
یکی از مهمترین تجلّیگاههای عرفان ایرانی - اسلامی آثار بزرگان ادب فارسی است. انبیا بهعنوان اسوههای قرآنی، همواره در ادبیات عرفانی بازتاب داشتهاند. حضور حجم گستردۀ توام با ظرفیتهای فکری و عرفانی داستانهای پیامبران در قرآن کریم، مایۀ پذیرش تحلیلهای گوناگون این قصص قرآنی در عرصۀ ادبیات عرفانی شده است. شمس تبریزی عارف بزرگ خطّۀ آذربایجان، که اندیشه و فکرش را در راه شناخت و ادراک طریق مکتب الهی انبیا به کمال رسانده، هدفش از اظهارنظر در مورد پیامبران آگاه کردن مردم از کوششها و مجاهداتی است که پیامبران جلیلالقدر الهی در راه نشر دعوتشان به خرج دادهاند. وی در کتاب مقالات با نگاهی نو و با هدف تفکّر و عبرت به ماجراهای پیامبران مینگرد و با تامّل و درنگی، هرچند کوتاه، خواننده را وامیدارد که از همان آغاز علاوه بر معنای مستقیم در ساحت آشکار کلام، به دنبال لایههای دیگر کلام نیز بگردد. موضوع این مقاله، تحلیل جداگانه حکایات و تمثیلها و داستانهای پیامبران، ابراهیم، موسی، عیسی و محمّد (ص) در کتاب مقالات از دیدگاه شمس تبریزی است که وی با تاکید بر نقش و بنمایههای تعلیمی و تربیت عرفانی به پند و اندرز و گوشزد کردن مسائل اخلاقی پرداخته و نگارنده، به تناسب افق فکری خود، دریافتهای گوناگونی از آنها را ارائه داده است.
One of the most important manifestations of Iranian-Islamic mysticism is the works of the greats of Persian
literature. Prophets as Qur'anic models have always been reflected in mystical literature. Extensive presence
along with the intellectual and mystical capacities of the stories of the prophets in the Holy Quran has led to the
acceptance of various analyzes of these Quranic stories in the field of mystical literature. Shams Tabrizi, the
great mystic of the land of Azerbaijan, who has perfected his thoughts and ideas in the way of knowing and
understanding the way of the divine school of the prophets. have given. Wieder looks at the adventures of the
prophets with a fresh look and with the aim of thinking and learning, and with contemplation and delay, albeit
briefly, forces the reader that from the very beginning, in addition to the direct meaning in the obvious field of
speech, he also seeks other layers of speech. To return. The subject of this article is a separate analysis of the
anecdotes, allegories and stories of divine prophets such as Abraham, Jesus, Moses and Muhammad (PBUH) in
the book of articles from the perspective of Shams Tabrizi, who emphasized the role and basis of mystical
education It addresses ethical issues, and the author offers a variety of insights to suit his or her horizons.
Machine summary:
تحلیل دیدگاه شمس تبریزی در مورد انبیا: حضرت ابراهیم، موسی، عیسی و محمّد (ص) کبری وخشوری دکترای زبان و ادبیات فارسی، استاد دانشگاه آزاد شهرستان چایپاره مدیر دبیرستان شهرستان چایپاره، استان آذربایجان غربی چکیده یکی از مهمترین تجلّیگاههای عرفان ایرانی - اسلامی آثار بزرگان ادب فارسی است.
موضوع این مقاله، تحلیل جداگانه حكايات و تمثيلها و داستانهای پیامبران، ابراهیم، موسی، عیسی و محمّد (ص) در کتاب مقالات از دیدگاه شمس تبریزی است که وی با تأکید بر نقش و بنمایههای تعلیمی و تربیت عرفانی به پند و اندرز و گوشزد كردن مسائل اخلاقی پرداخته و نگارنده، به تناسب افق فکری خود، دریافتهای گوناگونی از آنها را ارائه داده است.
شمس با اشاره نمادین به داستان ابتلای ابراهیم، بر این باور است که وقتی فرشتگان مقرب درگاه حق گفتند: بار خدایا تو که درعالم ملکوت ندا در دادهای: «وَاتَّخَذَ اللّهُ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلاً» (النساء/ ۱۲۵) از این تخصیص، جانهای ما در غرقاب است و زهرههای ما آب گشته است، خلیل از كجا مستحق این كرامت گشت؟ میخواهد خاطر نشان کند که خداوند برای محقق شدن این امر جبرئیل را مأمور بر امتحان ابراهیم میکند تا آبشخور خلّت خود را بر آنان آشکار سازد.
معرفی گردد و به مصداق حدیث قدسی «لَا یَسَعُنِی أرْضِی وَلا سَمائِی وَلکِن یَسَعُنِی قَلْبُ عَبْدِیَ الْمُؤْمِنِ، من در زمین و آسمانم نمیگنجم؛ ولی قلب بندۀ مؤمنم مرا در خود جای میدهد»، خاطر نشان میکند، دلی از توانایی والایی برخوردار است كه جایگاه حضرت احدیّت قرار گیرد و در سایه این عنایت و وعدۀ الهی، در چنان مرتبه ای از عرفان و محبت به خداوند قرار گیرد كه بزرگان دین و پیامبران الهی، ائمه اطهار و اولیا الله بدان دست یافتهاند و قلب انسان را عالم بیکرانی میداند که حتی آسمانها و زمینها نیز از درک آن عاجزند.