Abstract:
در حال حاضر بر اساس قوانین موضوعه و معمول فعلی، طلاق در دست مرد است و مرد هر وقت تصمیم بگیرد می تواند زن خود را طلاق دهد و الزامی ندارد جهت خاصی را اعم از موجه یا غیر موجه بودن برای نظر خود ذکر کند. مواردی در قانون پیش بینی شده که به زوجه اجازه درخواست طلاق را می دهد. موارد شایع این نوع طلاق در فرضی است که طبق ماده ی 1129 ق.م. زوج به تکلیف خویش مبنی بر انفاق عمل نمی نماید و دیگر موردی است که طبق ماده ی 1130 ق.م. ادامه ی زندگی زناشویی موجبات عسر و حرج زوجه را فراهم نموده باشد. با شیوه توصیفی – تحلیلی در پاسخگویی به پرسش اصلی این پژوهش که موارد طلاق مبتنی بر عسر و حرج و مصادیق آن چه مواردی است و عسر و حرج بر اساس چه معیاری باید مورد بررسی قرار گیرد؟ مصادیق قاعده عسر و حرج در سیستم اجرایی قوانین و حقوق مدنی ما جلوه روشن و تعریف شده ای ندارد، از این رو نیاز به پاره ای تغییرات و تحولات برای رفع این اشکال می باشد. بدین ترتیب آنچه که می باید به عنوان مبانی تعیین قاعده عسر و حرج در مرحله قانونگذاری ملاک و منبع واقع شود، اتخاذ مصادیقی از قاعده عسر و حرج است که دایره شمول بیشتری دارد و موارد فراوان تری از مصادیق قاعده را در بر می گیرد. مواردی که در تبصره الحاقی ماده 1130 قانون مدنی ذکر شده به عنوان مصادیق ثابت عسر و حرج می باشد که قانونگذار برای پیشگیری از اعمال سلیقه شخصی قضات که در مواردی به صدور آرای متفاوت در موضوعات واحد منجر می شد، مصادیق شایع عسر و حرج را ذکر کرده است.
Machine summary:
( زندی، 1398: 42 ) شعبه 26 دادگاه تجدیدنظر تهران اعتراض نسبت به رد دعوای تجدیدنظر خواه به شمارهی دادنامه 443 مورخ 22/7/1381 صادره از طرف شعبه 15 دادگاه عمومی کرج را وارد دانسته و با توجه به اینکه زوج سالها زندگی مشترک را ترک گفته و زوجه را با دو فرزند رها نموده به طوری که زوجه از طریق خیاطی ادارهی فرزندان خود را بر عهده داشته است، بنابراین ترک زندگی خانوادگی و عدم پرداخت نفقه و عدم ایفاء وظایف زوجیت عسر و حرج زوجه را با توجه به مادهی 1130 قانون مدنی فراهم کرده است و گواهی عدم امکان سازش را صادر و اینکه زوجه میتواند به یکی از دفاتر ثبت واقعهی طلاق برود و طلاق بگیرد.
سوالی که پیش میآید اگر شخصی با علم و اطلاع از معتاد بودن فردی با او ازدواج کند، آیا پس از ازدواج میتواند از بند 2 تبصره الحاقی ماده 1130 قانون مدنی به عنوان مصداق عسر و حرج استفاده کند و درخواست طلاق نماید؟ به نظر برخی از نویسندگان، بند ذکر شده اختصاص به اعتیاد پس از ازدواج دارد نه همزمان یا پیش از آن، و اگر شخصی که عالم به اعتیاد است با او ازدواج کند در واقع اعتیاد زوج را با انعقاد عقد نکاح پذیرفته است و دیگر جایی برای اعتراض و درخواست او به عنوان عسر و حرج باقی نمیماند و از طرفی با توجه به ظاهر عبارت « به وجود آمدن وضعیتی » در تبصرهی الحاقی و نحوه نگارش آن این موضوع را تداعی میکند که اعتیاد مزبور مربوط به بعد از ازدواج میباشد نه قبل از آن چرا که در آن صورت قانونگذار باید عبارت « وجود داشتن وضعیتی » را به جای عبارت مزبور بکار میبرد.