Abstract:
امروزه، موضوع حکمروایی روستایی یکی از مباحث مورد توجه محققان و سیاست گذاران توسعه می باشد. کاربرد این مفهوم در حوزه مطالعات و اقدامات در مناطق روستایی، همراه با تاکید بر ویژگی ها و اصولی چون ایجاد پیوند و همکاری میان بخش های گوناگون موثر بر توسعه پایدار، همکاری میان قلمروها و محدوده های مدیریتی و سیاسی، افزایش توجه به مشارکت پایدار روستاییان، ترسیم اهداف و چشم اندازهای مشارکتی، توجه به مزیت های محلی و رقابتی، ظرفیت سازی و ارتقای توانمندی روستاییان و... بوده است. نقش حکمروایی در سطح روستاها به دلایلی از جمله عدم مشارکت ساکنان در اجرای امور، سیاست های بخشی نگر و از بالا به پایین، تکثرگرایی مدیریت ها، موازی کاری ارگان ها و... بسیار کم رنگ می باشد. این بررسی، یک تحقیق اسنادی و پیمایشی، با ماهیت، توصیفی تحلیلی و هدف کاربردی است که در پی بررسی تطبیقی بین حکمروایی مطلوب در نواحی روستایی استان خراسان جنوبی کشور ایران می باشد. فرآیند نمونه گیری متمرکز بر جامعه ی آماری شامل همه ی سرپرستان خانوارهای ساکن روستاهای دارای دهیاری بوده که بر اساس فرمول "کوکران" شامل 41 روستا و 206 سرپرست خانوار گردید؛ همچنین برای بررسی وضعیت حکمروایی مطلوب و توسعه پایدار روستایی در دهستان های شهرستان بیرجند، از آزمون t یک نمونه ای و در مرحله رتبه بندی دهستان ها، از روش تصمیم گیری چندشاخصه ی "تاپسیس" و "تحلیل خوشه ای" استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که منطقه مورد مطالعه، از لحاظ حکمروایی مطلوب و توسعه پایدار روستایی در وضعیت مطلوبی قرار نداشته؛ از این نظر دهستان های شهرستان بیرجند سطح متفاوتی نسبت به هم دارند.
Machine summary:
بر اساس بررسیهای (عظیمی آملی و رکنالدین افتخاری، 1393: 246) جهت عملیاتینمودن متغیرهای حکمروایی خوب در جامعهی روستایی ایران بر مبنای تعریف عملیاتی آن و با برداشت و استفاده از منابع (جاودان و رکنالدین افتخاری، 1389: 75)؛ (نجاتی حسینی، 1380: 10)؛ (میسرا و سوندارام، 1371: 95)؛ (موسی کاظمی، 1387: 73)؛ (عظیمیآملی و دیگران، 1391: 19)؛ (رکنالدین افتخاری و دیگران،1390: 72)؛ (میدری و خیرخواهان، 1383: 390)؛ دیکر و کمپن(2004: 35 Dekker and Kempen,); دیویس (2004: 49 Davis,) و به استناد نظرات 30 نفر از صاحبنظران خبره در امر توسعهی روستایی با استفاده از ارزیابی روایی محتوایی (محاسبه CVI و CVR) تعداد 15 گویه جهت سنجش مشارکت؛ هفت گویه جهت سنجش قانونمندی، هفت گویه جهت سنجش پاسخگویی، هفت گویه جهت سنجش مسئولیتپذیری، چهار گویه جهت سنجش عدالتمحوری، شش گویه جهت سنجش توافق جمعی، پنج گویه جهت سنجش شفافیت، 14 گویه جهت سنجش کارایی و اثربخشی تعیین شده است؛ نیز برای تعیین پایایی (قابلیت اعتماد) پرسشنامه، تعداد 30 پرسشنامه تکمیلشده به روش پیشآزمون و به صورت تصادفی در چند روستا تکمیل، و ضریب آلفای کرونباخ برای سؤالات مربوط به مؤلفههای پژوهش به شرح ذیل محاسبه گردید.
بر اساس نتایج این آزمون و مقدارهای sig میتوان به این نتیجه رسید که: - در دهستان القورات بر اساس نظر خانوارهای روستایی نیز وضعیت حکمروایی مطلوب روستایی در ابعاد مشارکت روستایی، شفافیت و کارایی و اثربخشی کمتر از حد متوسط و در حد کم؛ در ابعاد پاسخگویی و مسئولیتپذیری در حد متوسط و در ابعاد قانونمندی، عدالتمحوری و توافقجمعی بیش از حد متوسط و در حد زیاد است.