Abstract:
زمینه و هدف: سعدی از جمله شاعران و هنرمندانی است که همچون جامعه شناسی آگاه به ثبت و ضبط بسیاری از آداب و رسوم عصر و محیط پیرامون خویش پرداخته است و شاید بتوان گفت نگاه وقادانۀ او گوی سبقت را از بسیاری از همطرازان خویش ربوده است. هدف اصلی این جستار بررسی ظرائف آداب اجتماعی و فرهنگی عصر و زمانۀ سعدی است که در آثار وی منعکس شده است.
روش مطالعه: روش مطالعه در این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بر مبنای مطالعات کتابخانه ای است. دامنۀ پژوهش کلیات سعدی به تصحیح محمدعلی فروغی میباشد.
یافته ها: آداب و رسوم اجتماعی بسیاری مانند توجه به جلب گردشگران، فروش اجناس تقلبی، حیطۀ اختیارات محتسبان، قتل مخنثان و پراکندگی زنان بدکاره در شهر از جمله نکات و ظرائف مورد توجه سعدی میباشد.
نتیجه گیری: بررسی اشعار سعدی و تعمق در انعکاس آداب اجتماعی و فرهنگی عصر وی نشان میدهد سعدی در مقام نصیحتگری اجتماعی، طنزپردازی منتقد و نکته بینی خردمند به آداب و رسوم اجتماعی عصر خویش توجه داشته است.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: Sa’adi is one of the poets and artists who, like a knowledgeable sociologist, has recorded many customs of the time and the environment around him, and it can be said that his careful look has snatched the lead from many of his peers. The main purpose of this article is to study the nuances of social and cultural customs of Sa’adi era and time that are reflected in his works.
METHODOLOGY: The study method in this research is descriptive-analytical based on library studies. The scope of Sa’adi's research is corrected by Mohammad Ali Foroughi.
FINDINGS: Findings show that many social customs such as paying attention to attracting tourists, selling counterfeit goods, the scope of authority of accountants, murder of miscreants and the dispersion of evil women in the city are among the points and delicacies Sa’adi pays attention to.
CONCLUSION: Examining Sa’adi's poems and meditating on the reflection of social and cultural customs of his time shows that Sa’adi, as a social advisor, critical satirist and wise point man, has paid attention to the social customs of his time.
Machine summary:
ظرائف آداب و رسوم اجتماعي و فرهنگي در آثار سعدي شهربانو رنجبر، محمدعلي داوودآبادي فراهاني، محمدرضا زمان احمدي * گروه زبان و ادبيات فارسي، دانشکده علوم انساني، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامي، اراک، ايران .
ضرورت و سابقۀ پژوهش ضرورت پرداختن به موضوع فوق از دو جهت حائز اهميت است : نخست آنکه گلستان و بوستان بدليل ريزبيني، دقت و امعان نظر همه جانبۀ سعدي به مسائل پيرامون و جامعۀ خويش ، منبعي ارزشمند در شناخت آداب و رسوم اجتماعي عصر شاعر است و از سوي ديگر با مداقه و بررسي در آثاري که پيرامون زندگي، انديشه و هنر شاعري و نويسندگي سعدي صورت گرفته ، به پژوهش علمي و قابل استنادي که درخصوص آداب اجتماعي در عصر و روزگار سعدي باشد دست نيافتيم و آنچه بيشتر در قالب کتاب و مقالات علمي منتشر شده اند حيطه اي از فرهنگ عامۀ عصر سعدي را دربر ميگيرند که در روش شناسي و پرداخت مطلب تا حدود بسياري با جستار پيش رو متفاوت هستند؛ بدين معنا که در جستار پيش رو نکات اجتماعي پنهان که بصورت بسيار ظريفي در لايه هاي نهفتۀ سخن سعدي است و تا حدود بسياري از ديد پژوهشگران مغفول مانده است ، مورد توجه قرار گرفته و از اين نظر اهميت و ضرورت انجام پژوهش مشخص ميگردد.