Abstract:
علیرغم نظرات متفاوت نظریهپردازان برنامهریزی اکثر معیارهای فرآیند ارتباطی را میتوان در سه اصل فراگیر بودن طرفهای شرکتکننده؛ صراحت و شفافیت برای فرآیند بحث؛ و ایجاد اجماع برای راهحلهای سازنده و عملی خلاصه کرد. با توجه به این سه اصل، نارساییهای الگوهای طرحهای توسعه روستایی استان آذربایجان شرقی در قلمرو رویکرد برنامهریزی ارتباطی به روش تحقیق آمیخته با رویکرد توسعه ابزار تحلیل شد. در کل تعداد 40 نفر برای شرکت در مصاحبه عمیق و پاسخ به سؤالات چندگزینهای انتخاب شدند که 25 نفر از این حجم در مصاحبههای کیفی شرکت کردند. در فاز اول تحقیق از روش «دروننگری هدایتشده» استفاده شد. بهموجب ماهیت این رویکرد در کدگذاری ثانویه برای مدیریت دادهها از نرمافزار MAXQDA استفاده شد. شاخصها و مفاهیم محوری مستخرج بهصورت پرسشنامه محققساخته برای توسعه ابزار در بخش کمی درآمدند. از مدل معادلات ساختاری به شیوه حداقل مربعات جزئی در محیط نرمافزار PLS برای تحلیل دادههای کمی استفاده شد. تعداد 30 درونمایه فرعی بهعنوان نارساییهای برنامهریزی توسعه محلی در سه گزینه بهعنوان معیارهای فرآیند برنامهریزی ارتباطی استخراج شدند که در قالب هشت درونمایه اصلی طبقهبندی شدند. نتایج نشان میدهد الف) تا زمانی که مشارکت ذینفعان در تمام مراحل برنامهریزی نباشد؛ ب) تعریف مشخص از توسعه محلی روستایی نباشد؛ ج) نوع نگرش به توسعه از نوع ارتباطی و پایین به بالا نباشد؛ د) از ظرفیتها، نیازها و انتظارات محلی به نحو احسن استفاده نشود؛ و) نحوه دسترسی به اطلاعات کافی نباشد؛ نمیتوان به ایجاد اجماع نظر برای راهحلهای سازنده و عملی از طریق دانش بومی، خلاقیت و ضمانت اجرایی دست یافت.
Although planning theorists’ opinions vary, most communicative process criteria can be summarized in three principles: inclusiveness of participating parties, openness and transparency for debating process, and consensus building for constructive and practical solutions. According to these three principles, the shortcomings of the rural development plans of East Azerbaijan province in the field of communicative planning approach were analyzed qualitatively-quantitatively by research method mixed with the tool development approach. A total of 40 people were selected to participate in in-depth interviews and answer multiple-choice questions, of which 25 participated in qualitative interviews. In the first phase of the research, the "guided introspection" method was used. Due to the nature of this approach, MAXQDA software was used for data management in secondary coding. The extracted indicators and pivotal concepts became a researcher-made questionnaire for tool development in quantitative sections. The SEM method in PLS software environment was used for quantitative data analysis. Thirty sub-themes were identified as local development planning deficiencies in three options as communication planning process criteria, which were classified into eight main themes. The results show A) as long as the participation of stakeholders in all stages of planning is not; B) there is no clear definition of local rural development; C) the type of attitude towards development is not communicative and bottom-up; D) Local capacities, needs and expectations are not used properly; F) how to access information is not enough; No consensus can be reached on constructive and practical solutions through indigenous knowledge, creativity and executive guarantee.
Machine summary:
نتایج نشان میدهد تا زمانی که الف ) مشارکت ذی نفعان در تمام مراحل برنامه ریزی نباشد، ب ) تعریف مشخصی از توسعۀ محلی روستایی وجود نداشته نباشد، پ ) نوع نگرش به توسعه ارتباطی و پایین به بالا نباشد، ت ) از ظرفیت ها، نیازها و انتظارات محلی به نحو احسن استفاده نشود، و ث ) نحوة دسترسی به اطلاعات کافی نباشد، نمی توان به اجماع نظر برای راه حل های سازنده و عملی از طریق دانش بومی ، خلاقیت و ضمانت اجرایی دست یافت .
از این رو بررسی یافته ها و پیامد الگوها، طرح ها و برنامه های محلی توسعۀ روستایی ذکرشده در استان آذربایجان شرقی به عنوان محدودة مورد مطالعه بیانگر آن است که این طرح های توسعه ای با توجه به همین مسئله به هدف آرمانی خود دست نیافته اند؛ بنابراین نتوانسته اند نقش مؤثر و چشمگیری در توجه به «مردم به عنوان مشارکت کنندگان در فرایند برنامه ریزی» و توفیق سایر شاخص های رویکرد ارتباطی داشته باشند.
منبع : یافته های تحقیق (١٤٠١)؛ افراخته (١٣٩٩)؛ سازمان مدیریت و برنامه ریزی آذربایجان شرقی (١٣٩٨) یافته های تحقیق همان گونه که در مبانی نظری بیان شد، علی رغم نظرات متفاوت نظریه پردازان برنامه ریزی، اغلب معیارهای فرایند ارتباطی را می توان در سه اصل الف ) جامعیت (فراگیربودن طرف های شرکت کننده )، ب ) صراحت و شفافیت برای فرایند بحث ، و پ ) ایجاد اجماع نظر برای راه حل های سازنده و عملی خلاصه کرد که با توجه به این سه گزینۀ اصلی، مهم ترین نارساییهای الگوهای طرح های توسعۀ روستایی محدودة مورد مطالعه در قلمرو رویکرد برنامه ریزی ارتباطی از طریق کدگذاری محوری در شکل ٢ نشان داده شده است .