Abstract:
بورس اوراق بهادار، نه تنها مفید فرصت هایی است، بلکه با چالشهایی نیز همراه است. مهمترین فرصت
حاصل از اشتغال به معاملات اوراق بهادار، جذب سرمایه های خرد و هدایت آن به سمت
سرمایه گذاریهای کلان با هدف توسعه و رشد اقتصادی و افزایش میزان سرمایۀ معامله گران میباشد.
ضمن اینکه مشروعیت این قبیل معاملات و همینطور اعمال خیارات در این بازار، اهم چالشهایی است که
در تحقیق حاضر به آنها پرداخته شد با این بیان که بازار بورس اگر شامل موارد: دستکاری قیمت سهام و
سوق دادن قیمت به سوی قیمت ناعادلانه، ناآگاهی در معاملات سهام، غرر در معاملات سهام، تبانی در
معاملات سهام، اشاعه کذب و ارائه اطلاعات غلط و گمراه کننده، انجام معاملات صوری و دستکاری نا
عادلانه بازار و همینطور معاملات مبتنی بر اطلاعات داخلی در صورتی که سبب غبن طرف مقابل شود
مشروع نیست و در غیر این موارد جایز میباشد. در نتیجه با دقت در آراء فقهای مشهور چنین محرز
میشود که رویکرد منفعلانه ایشان بر عدم مشروعیت این گونه معاملات در صورت وجود شرایط فوق
میباشد به عبارت دیگر؛ بطلان این گونه معاملات از دیدگاه فقها در صورتی است که یکی از موارد
مذکور در آن دخیل باشد و در غیر این صورت وجهی برای بطلان این گونه معاملات وجود ندارد.
همچنین امکان اعمال برخی از خیارات اعم از خیار غبن، عیب، تدلیس و غیره در برخی از معاملات اوراق
بهادار در فرابورس، فراهم است و نیز با توجه به اینکه در بسیاری از روشهای دستکاری قیمت، عنصر فریب
و نیرنگ وجود دارد.
بنابرین بسیاری از روشها، از مصادیق تدلیس، غرور و نجش محسوب میشود و با توجه به اینکه وجود
ضرر مستند و مناط کلی ممنوعیت و حرمت بسیاری از قواعد و موازین فقهی مطرح شده چون تدلیس،
غرور، نجش، غبن و.... است، بنابراین بورسبازی مبتنی بر دستکاری قیمت که شامل الگوهای معامالتی است
که به سلامت بازارهای مالی ضرر میرساند و یا باعث سلب اعتماد معامله گران بازار میشود، طبق قاعده
فقهی ممنوعیت ضرر و ضرار حرام است.
Machine summary:
ضمن اينکه مشروعيت اين قبيل معاملات و همينطور اعمال خيارات در اين بازار، اهم چالشهايي است که در تحقيق حاضر به آنها پرداخته شد با اين بيان که بازار بورس اگر شامل موارد: دستکاري قيمت سهام و سوق دادن قيمت به سوي قيمت ناعادلانه ، ناآگاهي در معاملات سهام ، غرر در معاملات سهام ، تباني در معاملات سهام ، اشاعه کذب و ارائه اطلاعات غلط و گمراه کننده ، انجام معاملات صوري و دستکاري نا عادلانه بازار و همينطور معاملات مبتني بر اطلاعات داخلي در صورتي که سبب غبن طرف مقابل شود مشروع نيست و در غير اين موارد جايز ميباشد.
اين نگراني ها از چند منظر مورد بحث انديشمندان اسلامي قرار گرفته است که هر يک بايد بررسي شود، لذا در اين مبحث به نگراني هاي مربوط در زمينه مشروعيت معاملات اوراق بهادار که عبارتند از: غرري بودن معاملات ، عدم تعيين قيمت ها و شبه قمار بودن ، مي پردازيم : 649 ١-١-٣- شبهۀ غرري بودن نقش اطلاعات در بازار بورس بسيار حائز اهميت است .
همانگونه که در خيار عيب يکي از گزينه هاي قابل انتخاب عبارت از اخذ مابه التفاوت مبيع معيوب و صحيح است و در خيار غبن با تراضي متعاملين مبني بر اخذ تفاوت قيمت اختيار فسخ ساقط مي شود در فرض معاملات متکي بر اطلاعات نهاني نيز مي توان در عين اين که قائل به صحت معامله شد به جبران خسارت متضرر اقدام نمود.