Abstract:
خواجه ی شیراز علاوه بر تسلط بر هنر معانی و قالب کلام دستی بر آتش روشنایی بخش موسیقی نیز داشته است و این را می -
توان از اشعار درسان حافظ سفت. موسیقی هم در سرودن شعر حافظ و هم در شیوه بیان دلپذیرتر آن تاثیر داشته است.
استفاده از کلمات و اصطلاحاتی چون مدلاسیون، پرده، دستان، نغمه، نوا اصفهان، عراق، بم، زیر و به کار بردن آنها در محل
مناسب خود می تواند دلیلی بر تسلط حافظ به موسیقی باشد. موسیقی ایرانی به چند صورت در شعر حافظ نمود پیدا کرده
است: نخست ذکر نام آلات موسیقی، دوم اشاره به مطرب از جمله شخص حافظ که مطربی و آوازخوانی میدانسته است، و سوم
بهره بردن از اصطلاحات و گوشهها و الحان موسیقی ایرانی است که همه دلیلی مدلل و مدرکی مستدل بر تسلط حافظ بر
اصطلاحات و مبانی تخصصی موسیقی است. از نمود متبحرانه ی آلات و ادوات موسیقی در شعر حافظ میتوان نتیجه گرفت که
خواجه شیراز تسلط بسیار بالایی بر موسیقی داشته است. این مقاله که با روش توصیفی و تحلیلی و بر مبنای مطالعات
کتابخانه ای صورت گرفته است بر آن است به بازتاب موسیقی در غزلیات حافظ با ذکر شاهد مثال بپردازد.
Machine summary:
مانند گوشه ها و رديف هاي موسيقي نواي مجلس ما را چو برکشد مطرب گهي عراق زند گاهي اصفهان گيرد مطربا پرده بگردان و بزن راه عراق که به اين راه بشد يار و زما ياد نکرد اين مطرب از کجاست که راه عراق ساخت و آهنگ بازگشت به راه حجاز کرد که بدين راه بشد يار و ز ما ياد نکرد که شنيد اين ره دل سوز که فرياد نکرد مطرب عشق عجب ساز و نوايي دارد نقش هر پرده که زد راه به جايي دارد دلم ز پرده برون شد کجايي اي مطرب بنال هان که از اين پرده کار ما به نواست نواي مجلس ما را چو برکشد مطرب گهي عراق زند گاهي اصفهان گيرد تعابير و اصطلاحات تخصصي موسيقي مطربا پرده بگردان و بزن راه عراق که به اين راه بشد يار و زما ياد نکرد مدلاسيون _ تغيير کوک ساز_ مرکب نوازي مطرب عشق عجب ساز و نوايي دارد نقش هر پرده که زد راه به جايي دارد تأثير موسيقي بر کلام ، موسيقي بيانگر حس و حال معاشري خوش و رودي بساز ميخواهم که درد خويش بگويم به ناله ي بم و زير (فراز و فرود زير و بم موسيقي و تاثير آن بر بيان حال شعر ذکر نام سازهايي چون «دف ، چنگ ، رباب ، عود، ناي، طبل ، ناقوس ، کرنا» نيز بر آشنايي وي به سازهاي موسيقي دلالت دارد مطرب کجاست تا همه محصول زهد و علم در کار چنگ و بربط و آواز ني کنم نبود چنگ و رباب و نبيد و عود که بود گل وجود من آغشته گلاب و نبيد من که شبها ره تقوي زده ام با دف و چنگ اين زمان سر به ره آرم چه حکايت باشد 34 مطلب موسيقي شعر مقوله اي تقريبا جديد در ادبيات فارسي است و شايد امروزه قدري آگاهانه تر به اين مبحث بشود نگريست ، اما شاعران در ادوار مختلف تاريخ ادبيات همواره کلام خود را لبريز از اين صنعت ظريف کرده است .