Abstract:
مدلها ابزارهای تأثیرگذار در یادگیری علوم بهشمار میروند و اگر شاگردان دربارۀ ماهیت مدلها، هدف از مدلسازی و کاربرد آنها در فرایند یادگیری فکر نکنند، این اثربخشی محدود خواهد بود. این پژوهش درپی کاوش نوع و سطح درک شاگردان دورۀ دوم متوسطه از مدل و دانش فرامدلسازی در دروس فیزیک، شیمی و زیستشناسی است. در این پژوهش کمّی ـ توصیفی، نمونۀ در دسترس530 نفر از دانشآموزان دورۀ دوم متوسطه، بهمنظور پاسخگویی به پرسشنامۀ بررسی میزان دانش مدلسازی (مدل شایستگی مدل) انتخاب شدند. بهمنظور تحلیل دادهها از مدل سؤال ـ پاسخ امتیاز پارهای استفاده شد. یافتهها نشان داد که شاگردان در درجۀ اول، به مدلهای عینی و عملکردی فکر میکنند و مدلهای انتزاعی (نمودار یا معادله) در درجۀ دوم اهمیت قرار دارند. دانش مدلسازی و آگاهی از کارکرد و اهداف مدلها از حوزۀ محتوایی مستقل نیست و به دنبال آن، نوع و کاربرد مدلها به محتوا و درس بستگی دارد؛ بهگونهای که شاگردان از مدلسازی در زیستشناسی بیشتر بهمنظور توصیف پدیدهها و در فیزیک و شیمی بهمنظور پیشبینی و استدلال بهره میبردند. پیشنهاد میشود در برنامۀ درسی علوم به مدل و دانش مدلسازی در محتوای درسی توجه بیشتر شود و مهارتهای فراشناختی شاگردان برای تشخیص، کاربرد، بازبینی و ارزیابی مدلها توسعه داده شود. همچنین معلمان علوم به استفادۀ آگاهانه از مدلسازی در فرایند تدریس تشویق شوند.
Models are valuable tools for learning science, but their utility is restricted if students do not consider the nature of models, their purpose, and their implementation in the learning process. The focus of this research is to find out what kind of model and Meta-modeling knowledge high school students have in physics, chemistry, and biology. an available sample of 530 high school students was selected to answer the modeling knowledge questionnaire. The findings showed that students think primarily about objective and functional models, and abstract models (diagrams or maps) are of secondary importance. Modeling knowledge and understanding of the models' function and goals were related to the content domain, so the students' ability to model and apply them was content-oriented. students used modeling in biology more to describe phenomena and in physics and chemistry to predict phenomena and for reasoning. It is suggested that the science curriculum pay more attention to modeling knowledge content, and develop students' metacognitive skills to identify, apply, revise, and evaluate models. Science teachers should also be encouraged to consciously use modeling in teaching.